Σάββατο 2 Νοεμβρίου 2013

Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ Β’ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ 2, 6-7 - ΕΙΝΑΙ Ο «ΚΑΤΕΧΟΝ» ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ;

Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ Β’ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ 2, 6-7 - ΕΙΝΑΙ Ο «ΚΑΤΕΧΟΝ» ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ;


Η σύνδεση της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής εξουσίας – ως του τέταρτου θηρίου της Αποκάλυψης - με την κυριαρχία του αντιχρίστου είναι αντίληψη ευρύτατα διαδεδομένη στους χριστιανούς των δύο πρώτων αιώνων...
Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ
ΤΟΥ Β’ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ 2, 6-7
ΕΙΝΑΙ Ο «ΚΑΤΕΧΟΝ» ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ;
«καὶ νῦν τὸ κατέχον οἴδατε, εἰς τὸ ἀποκαλυφθῆναι αὐτὸν ἐν τῷ ἑαυτοῦ καιρῷ·  τὸ γὰρ μυστήριον ἤδη ἐνεργεῖται τῆς ἀνομίας, μόνον ὁ κατέχων ἄρτι ἕως ἐκ μέσου γένηται·»
Του Ανέστη Καλλίνικου

   Ηερμηνεία είναι εύκολη υπόθεση. Και είναι εύκολη υπόθεση όταν είναι εκκλησιαστική ερμηνεία και η μόνη εκκλησιαστική μέθοδος κατανόησης της Αγίας Γραφής είναι η ιστορική μέθοδος, η μόνη θετική μέθοδος σε αντιδιαστολή με την αλληγορική και την ανατρεπτική που είναι αρνητικές. Οι τελευταίες αναπτύχθηκαν κυρίως εκτός εκκλησίας από αρχαίους και σύγχρονους «γνωστικούς», ιδιαίτερα δε,  από προτεσταντικούς κύκλους, κυρίως ακραίους (χιλιαστές, πεντηκοστιανούς, μεθοδιστές, μορμόνους κ.α.).
Η ιστορική μέθοδος συνίσταται στο «να συλλάβει ο ερμηνευτής με όσον το δυνατόν μεγαλυτέραν ακρίβειαν αυτό που σκέπτεται και θέλει να εκφράσει ο θεόπνευστος συγγραφεύς».1  Οι άμεσοι παραλήπτες λοιπόν είναι αυτοί που θα εννοήσουν τα λεγόμενα και γραφόμενα και στην συγκεκριμένη περίπτωση αυτοί είναι οι νεοφώτιστοι χριστιανοί της Θεσσαλονίκης. Πιστεύω πως ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται ότι το αμέσως ενδιαφέρον στοιχείο που πρέπει να δηλωθεί είναι το ιστορικό πλαίσιο των δύο «προς Θεσσαλονικείς» επιστολών του απ. Παύλου.
   Σύντομα έχει ως εξής: Περί το 50 μ.Χ. ο απόστολος μεριμνώντας για την νεοφώτιστη εκκλησία της Θεσσαλονίκης στέλνει την σύντομη αυτή αλληλογραφία για να απαντήσει στις ζωηρές ανησυχίες των θεσσαλονικέων σχετικά με την τύχη των κεκοιμημένων αδελφών και τη δευτέρα παρουσία του Κυρίου και άλλα δευτερεύοντα ζητήματα. Στην πρώτη επιστολή επαναλαμβάνει όσα τους έχει πει προφορικά:«Περὶ δὲ τῶν χρόνων καὶ τῶν καιρῶν, ἀδελφοί, οὐ χρείαν ἔχετε ὑμῖν γράφεσθαι· αὐτοὶ γὰρ ἀκριβῶς οἴδατε ὅτι ἡ ἡμέρα Κυρίου ὡς κλέπτης ἐν νυκτὶ οὕτως ἔρχεται»2. Είναι προφανές πως δεν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη αποκάλυψη του αποστόλου αλλά υπενθύμιση των λόγων του Χριστού«γρηγορεῖτε οὖν· οὐκ οἴδατε γὰρ πότε ὁ κύριος τῆς οἰκίας ἔρχεται, ὀψὲ ἢ μεσονυκτίου ἢ ἀλεκτοροφωνίας ἢ πρωΐ»3.Είναι βέβαιο πως στο μεταξύ των δύο επιστολών σύντομο διάστημα κάποιοι έχουν εξάψει τα πνεύματα των θεσσαλονικέων επικαλούμενοι ψευδή επιστολή του απ. Παύλου, -ενέργεια την οποία ο ίδιος καταγγέλλει«μήτε διὰ λόγου μήτε δι' ἐπιστολῆς ὡς δι' ἡμῶν»4-  και ισχυρίζονται πως η ημέρα αυτή έχει ήδη φτάσει και πως είναι μάταιη κάθε άλλη βιωτική μέριμνα. Το γεγονός αυτό εξανάγκασε τον απόστολο να στείλει την δεύτερη επιστολή με την οποία θα ζητήσει να επανέλθουν στην συνήθη εργασία τους οι αργόσχολοι:«ἀκούομεν γάρ τινας περιπατοῦντας ἐν ὑμῖν ἀτάκτως, μηδὲν ἐργαζομένους, ἀλλὰ περιεργαζομένους· τοῖς δὲ τοιούτοις παραγγέλλομεν καὶ παρακαλοῦμεν διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἵνα μετὰ ἡσυχίας ἐργαζόμενοι τὸν ἑαυτῶν ἄρτον ἐσθίωσιν»5.Η μέρα της παρουσίας του Κυρίου δεν έχει έρθει ακόμα, διότι δεν έχει εμφανισθεί ακόμη ο«υιός της απωλείας…ὁ ἀντικείμενος καὶ ὑπεραιρόμενος ἐπὶ πάντα λεγόμενον Θεὸν ἢ σέβασμα»,που θα επιχειρήσει«εἰς τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ ὡς Θεὸν καθίσαι, ἀποδεικνύντα ἑαυτὸν ὅτι ἐστὶ Θεός»6. Όλα τα σχετικά έχουν εξηγηθεί διά ζώσης  «Οὐ μνημονεύετε ὅτι ἔτι ὢν πρὸς ὑμᾶς ταῦτα ἔλεγον ὑμῖν;»7και θα πρέπει οι πιστοί να θυμούνται πως υπάρχει ένα εμπόδιο ακόμα,«το κατέχον», το οποίο καθυστερεί την αποκάλυψη της ανομίας. Κάποιος,«ο κατέχων», εμποδίζει τον άνομο από την ολοκλήρωση του έργου του. Δύο είναι τα ερωτήματα που μας απασχολούν. Πρώτον, αν οι θεσσαλονικείς γνωρίζουν ποιον  εννοεί με την μετοχή«κατέχων»και δεύτερον αν η προφητεία αφορά στις δικές τους μέρες.
 Την εκκλησιαστική απάντηση την δίνουν δύο από τους μεγαλύτερους ερμηνευτές της ορθόδοξης παράδοσης, ο Ιω. Χρυσόστομος κι ο Θεοδώρητος Κύρου. Ο Χρυσόστομος, όμως, μας δίνει και το κλειδί της ερμηνείας. Στην περίπτωση που ο άνομος είναι κάποιος με μεγάλη εξουσία την εποχή της κυριαρχίας της Ρώμης, θα πρέπει να είναι«τύπος»του αντιχρίστου, καθ’όσον«καὶ νῦν ἀντίχριστοι πολλοὶ γεγόνασιν· ὅθεν γινώσκομεν ὅτι ἐσχάτη ὥρα ἐστίν»8,όπως θα βεβαιώσει κι ο ευαγγελιστής Ιωάννης λίγα μόνο χρόνια αργότερα από τον απ. Παύλο. Ο Καλιγούλας και ο Νέρωνας ήταν οι δύο αυτοκράτορες που επιχείρησαν να βεβηλώσουν το Ναό στην Ιερουσαλήμ, ο μεν πρώτος κατασκευάζοντας αδριάντα του με την πρόθεση να τον τοποθετήσει στο Ναό και ο δεύτερος αξιώνοντας να θυσιάσει μέσω του Ιουδαίου αρχιερέα και να εισαγάγει τα ρωμαϊκά εμβλήματα στην αγία γη, ποδοπατώντας μια παράδοση που ήθελε την υποστολή όλων των ρωμαϊκών  συμβόλων κατά την είσοδο των ρωμαίων στρατιωτών στην πόλη του Δαβίδ. Αυτό που ακολούθησε ήταν η επιβεβαίωση της προφητείας του ίδιου του Κυρίου ότι:«Ὅταν δὲ ἴδητε κυκλουμένην ὑπὸ στρατοπέδων τὴν Ἱερουσαλήμ, τότε γνῶτε ὅτι ἤγγικεν ἡ ἐρήμωσις αὐτῆς. τότε οἱ ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ φευγέτωσαν εἰς τὰ ὄρη, καὶ οἱ ἐν μέσῳ αὐτῆς ἐκχωρείτωσαν, καὶ οἱ ἐν ταῖς χώραις μὴ εἰσερχέσθωσαν εἰς αὐτήν, ὅτι ἡμέραι ἐκδικήσεως αὗταί εἰσι τοῦ πληρωθῆναι πάντα τὰ γεγραμμένα»και«καὶ τότε ὄψονται τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἐρχόμενον ἐν νεφέλῃ μετὰ δυνάμεως καὶ δόξης πολλῆς»9. Η Ιερουσαλήμ ισοπεδώθηκε από τα στρατεύματα του αυτοκράτορα Τίτου, καθώς ο Νέρωνας είχε στο μεταξύ πεθάνει.
Κατά το μέρος της προφητείας που αφορά στους χρόνους της Καινής Διαθήκης, από τις τελευταίες μέρες του Χριστού ως τις ημέρες των θεσσαλονικέων, η προφητεία εκπληρώνεται με την καταστροφή της Ιερουσαλήμ, γεγονός ιδιαίτερα αποκαλυπτικό –με την βιβλική σημασία του όρου-  για τον Ιουδαϊσμό. Η μέρα αυτή ήταν το τέλος της ιστορίας του. Από εκεί και πέρα αυτά τα γεγονότα λειτουργούν ωςτύπος των μελλόντων. Ο «κατέχων» της τραγικής αυτής ιστορίας μπορεί να είναι ο Ηρώδης Αγρίππας, ο οποίος με τα τελευταία ίσως διαθέσιμα της ιουδαϊκής ευσέβειας που τυχόν διέθετε, ζήτησε και πέτυχε την ματαίωση των σχεδίων του Καλιγούλα για την εγκατάσταση του αδριάντα του εντός του Ναού. Την πληροφορία μας την δίνει ο Φλάβιος Ιώσηπος στην «Ιουδαϊκή Αρχαιολογία» του:«ἀξιῶ γάρ σοι τοῦ ἀνδριάντος τὴν ἀνάθεσιν, ἣν ποιήσασθαι κελεύεις Πετρώνιον εἰς τὸ Ἰουδαίων ἱερόν, μηκέτι πράσσειν διανοεῖσθαι».10
Ησύνδεση της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής εξουσίας – ως του τέταρτου θηρίου της Αποκάλυψης - με την κυριαρχία του αντιχρίστου είναι αντίληψη ευρύτατα διαδεδομένη στους χριστιανούς των δύο πρώτων αιώνων. Σε αυτό συνετέλεσε τα μέγιστα ο άγιος Ιππόλυτος Ρώμης, ο οποίος στα «Σχόλια στον Δανιήλ» γράφει:«Τίς οὖν ἐστιν ὁ κατέχων ἕως ἄρτι, ἀλλ' ἢ τὸ τέταρτον θηρίον, οὗ μετατεθέντος καὶ ἐκ μέσου γεναμένου ἐλεύσεται ὁ πλάνος;11και στο«Απόδειξις εκ των Αγίων Γραφών περί Χριστού και περί του Αντιχρίστου»εξηγεί «τίνες οὗτοι ἀλλ᾽ ἢ οἱ Ῥωμαῖοι· ὅπερ ἐστὶν ὁ σίδηρος, ἡ νῦν ἐνεστῶσα βασιλεία»12. Το σοβαρό, βέβαια, μειονέκτημα της ερμηνείας του αγίου είναι η στενή χιλιαστική της αντίληψη που οδήγησε τον αγ. Ιππόλυτο να ορίσει το τέλος περί τον 5οαιώνα.
Και στην σκέψη του Χρυσοστόμου η αυτοκρατορία της Ρώμης έχει τον ρόλο τουκατέχοντος:«Τί δήποτ' οὖν ἐστι Τὸ κατέχον ἀποκαλυφθῆναι αὐτὸν, τουτέστι, τὸ κωλύον; Οἱ μὲν τοῦ Πνεύματος τὴν χάριν φασὶν, οἱ δὲ τὴν Ῥωμαϊκὴν ἀρχήν· οἷς ἔγωγε μάλιστα τίθεμαι Διὰ τί; Ὅτι εἰ τὸ πνεῦμα ἐβούλετο εἰπεῖν, οὐκ ἂν εἶπεν ἀσαφῶς, ἀλλὰ φανερῶς, ὅτι καὶ νῦν αὐτὸν κατέχει ἡ τοῦ Πνεύματος χάρις, τουτέστι, τὰ χαρίσματα. Ἄλλως δὲ ἔδει ἤδη παραγενέσθαι, εἴ γε ἔμελλε τῶν χαρισμάτων ἐκλειπόντων παραγενέσθαι·»13. Αν επρόκειτο για το Άγιο Πνεύμα ο Παύλος δεν θα μιλούσε με ασάφεια αλλά ξεκάθαρα. Η αινιγματική διατύπωση του χωρίου οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει λόγος για περιττούς κινδύνους από τις ρωμαϊκές αρχές οι οποίες θα θεωρούσαν τους χριστιανούς ύποπτους για ανταρσία. Δεν είναι συνετό επομένως κάτι τέτοιο να ειπωθεί κατηγορηματικά και μάλιστα γραπτά. Στην ίδια γραμμή του Χρυσοστόμου θα κινηθεί αργότερα και οΙω. Δαμασκηνός. Στα «Σχόλια στις επιστολές Παύλου» γράφει:«Μόνον ὁ κατέχων ἄρτι ἕως ἐκ μέσου γένηται. Καὶ τότε ἀποκαλυφθήσεται ὁ ἄνομος.Τὴν Ῥωμαίων βασιλείαν φησί. Ταύτης γὰρ πληρουμένης, ὁ Ἀντίχριστος ἔρχεται»14. Η κοινή συνισταμένη των τριών πατέρων, κατά την γνώμη μου, δεν είναι η ρωμαϊκή εξουσία καθεαυτή, αλλά γενικά κάποια ισχυρή κρατική υπόσταση, είτε αυτή είναι παγανιστική, είτε άλλη. Πρέπει να μεσολαβήσει αναρχία και ανασφάλεια ώστε να γίνει δυνατό στον άνομο να πλανήσει τα έθνη και να υποκριθεί τον σωτήρα. Στην αντίληψη των πατέρων αυτή ήταν η αυτοκρατορία της Ρώμης, της «αιώνιας πόλης».
Υπάρχει και άλλος λόγος στην εκκλησιαστική παράδοση που αποκλείει την πιθανότητα οκατέχωννα είναι το Άγιο Πνεύμα. Σε ένα από τα ερμηνευτικά έργα, γνωστά με το όνομαCatenea, συνάπτονται σε κοινή γραμμή οι ερμηνείες των Χρυσοστόμου και Θεοδώρητου ως εξής:«Θεόδωρος δὲ, ὁμοίως τῷ μακαρίῳ Ἰωάννῃ ταύτην οὐ  προσίεται τὴν ἐξήγησιν… ἐπεὶ καὶ ἐπαύσαντο ἐκ πλείονος ἤδη τοῦ χρόνου… ἐπεὶ μηδὲ ἐπιλείπειν πάντη τοὺς ἁγίους… οἳ καὶ διαλάμψουσιν ἐν τοῖς ὑπὲρ εὐσεβείας ἀγῶσι… τοῦτο κατέχον ὁ Ἀπόστολος ὀνομάζει τοῦ Θεοῦ τὸν ὅρον»15.Δεν είναι δυνατόν να εκλείψουν οι άγιοι στις έσχατες ημέρες και θα υπάρχουν πιστοί που θα λάμψουν στον αγώνα υπέρ της ευσέβειας. Άλλωστε ποια εκκλησία θα παραλάβει ο Κύριος αν «αποστή» εντελώς το Πνεύμα; Άλλωστε και ο ίδιος ο Κύριος βεβαίωσε τους μαθητές πως« ἰδοὺ ἐγὼ μεθ' ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος. ἀμήν»16.Οόροςτου Θεού κατά τον Θεοδώρητο είναι το εμπόδιο για την εμφάνιση του υιού της απώλειας, όρος απαράβατος που δεν επιτρέπει την ολοκλήρωση του μυστηρίου της ανομίας έως την πραγματοποίηση της εξάπλωσης του ευαγγελίου:«Μεμαθηκὼς γὰρ ὁ θεῖος Ἀπόστολος εἰρηκέναι τὸν Κύριον, ὡς κηρυχθῆναι δεῖ τὸ Εὐαγγέλιον εἰς πάντα τὰ ἔθνη, καὶ τότε γίνεσθαι τὸ τέλος·»17. Οι χριστιανοί οφείλουν να υπομείνουν τις θλίψεις για να κερδίσουν τον στέφανο της ζωής:«μηδὲν φοβοῦ ἃ μέλλεις παθεῖν. ἰδοὺ δὴ μέλλει βάλλειν ὁ διάβολος ἐξ ὑμῶν εἰς φυλακὴν ἵνα πειρασθῆτε, καὶ ἕξετε θλῖψιν ἡμέρας δέκα. γίνου πιστὸς ἄχρι θανάτου, καὶ δώσω σοι τὸν στέφανον τῆς ζωῆς.»18.Ποιος θα καταφέρει να υπομείνει την θλίψη χωρίς την χάρη του Αγίου Πνεύματος;Επομένως η γνώμη που βλέπει την αποδημία του Πνεύματος από την εκκλησία απορρίπτεται από την ίδια την συμφωνία των πατέρων.
   Ηγνώμη αυτή διατυπώθηκε από τονΣεβηριανό, επίσκοπο Γαβάλων ένα κηρυγμένο εχθρό του Ιω. Χρυσοστόμου, άνθρωπο καθ’όλα ορθόδοξο με επισφαλή όμως χαραχτήρα19. Βρίσκεται ομοίως σε ερμηνευτικές αλυσίδες ως εξής:«Σευηριανὸς δὲ “τὸ κατέχον,” φησὶ, τὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος χάριν»20και«Τὸ ‘κατέχον’ φησὶ τὴν τοῦ ἁγίου πνεύματος χάριν»21και«Κατέχει καὶ κωλύει τοῦ ἀνόμου τὴν παρουσίαν τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον. ἐπειδὰν οὖν, φησί, τοῦτο διὰ τὴν τῶν ἀνθρώπων κακίαν ἐκ μέσου γένηται καὶ ἀποστῇ, τὸ τηνικαῦτα χώραν ἕξει ὁ ἄνομος ‘ἀποκαλυφθῆναι’ καὶ ἐπαναστῆναι μηδενὸς κωλύοντος»22.
Η γνώμη αυτή που δεν είχε καμιά απήχηση στην εκκλησιαστική συνείδηση, είναι ευρύτατα διαδεδομένη στον προτεσταντικό χώρο και παραδόξως διαδίδεται τελευταία και ανάμεσα σε κάποιους ορθοδόξους23. Και, ναι μεν, για τους ακραίους προτεστάντες δεν εκπλήσσεται κανείς, εφόσον είναι γνωστό πως στην προτεσταντική κίνηση των δύο τελευταίων αιώνων η αντίληψη περί εκκλησίας είναι -το λιγότερο- χαλαρή και εσφαλμένη. Στην ομάδα των πεντηκοστιανών, όπου κυριαρχεί η ιδέα της αρπαγής προ της δευτέρας παρουσίας, βρίσκει την πιο άνετη εφαρμογή της και δεν τίθεται ζήτημα ασυμφωνίας μεταξύ της ερμηνείας του χωρίου και της ερμηνείας της Αποκάλυψης αναφορικά με την τύχη της Εκκλησίας στις μέρες της μεγάλης θλίψης. Ορισμένα παραδείγματα μπορεί να απολαύσει ο αναγνώστης στις εξής ιστοσελίδες:
   Πιστεύω πως είναι ανάξια σχολιασμού μία αφελής νεότερη άποψη πως ο κατέχων είναι ο αρχάγγελος Μιχαήλ. Κυκλοφορεί ανάμεσα στα μέλη μιας παράδοξης ομάδας«Ιουδαίων πιστών του Ιησού»,η οποίοι επιμελώς αποφεύγουν την χρήση του ονόματος χριστιανοί, καθώς θεωρούν τους εαυτούς τους ως τους γνήσιους, λόγω καταγωγής, κληρονόμους των επαγγελιών των προφητών και της Διαθήκης του Κυρίου. Περισσότερα μπορεί κανείς να διαβάσει στην ιστοσελίδα:
   Πλούσια και διεξοδική επιχειρηματολογία εναντίον των προτεσταντών, αλλά και των ημετέρων προτεσταντιζόντων, έχει αναπτύξει οαρχιμανδρίτης Αυγουστίνος Μύρουκαι μπορεί κανείς να την διαβάσει στα δύο άρθρο του«Εσχατολογικές πλάνες των Πεντηκοστιανών [Α-Β]»24
Χάριν του παρόντος, απομονώνω τις εξής ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις του Δημήτρη ΚόκορηΠεντηκοστιανισμός σ.246-252τις οποίες επικαλείται ο π. Αυγουστίνος:
«Για μεν τηνπρωτάκουστη θεωρία της φυγής του Αγίου Πνεύματοςστηρίζονται στον αινιγματικό λόγο του αποστόλου Παύλου προς τους Θεσσαλονικείς, «Και γαρ το κατέχον οίδατε…Το γαρ μυστήριον ήδη ενεργείται της ανομίας, μόνον ο κατέχων άρτι έως εκ μέσου γένηται», ενώ τον επίσηςκαινοφανή ισχυρισμό τουςγια την επταετή κυριαρχία του Αντιχρίστου τον συμπεραίνουν εντελώς αυθαίρετα από την την γνωστή προφητεία των 70 εβδομάδων του προφήτου Δανιήλ.»
«Τι θα αναγκάση το Άγιο Πνεύμα να φύγη από τη γη, ώστε να ανοιχθή ο κλειστός μέχρι τότε δρόμος για τον ερχομό του Αντιχρίστου; Και πως η υπόθεση αυτή συμβιβάζεται με την υπόσχεση του Χριστού ότι με την παράκλησή του ο Πατήρ θα δώση στους μαθητές του τον άλλον Παράκλητον, για να μένη μαζί τους εις τον αιώνα (Ιω.14,16);»
«Αφού θα φύγη το Άγιο Πνεύμα από τη γη, πως θα αναγεννούνται οι άνθρωποι χωρίς αυτό; Πως θα βαπτίζονται στο Άγιο Πνεύμα και πως θα λαμβάνουν τα χαρίσματα (γλωσσολαλία, προφητεία κλπ);»
   Πιστεύω πως το άρθρο κατέστησε σαφές ποια είναι η εκκλησιαστική συνείδηση για το επίμαχο χωρίο του αποστόλου Παύλου. Η γνώμη οιουδήποτε άλλου ευφάνταστου αυτόκλητου ερμηνευτή της Αγίας Γραφής, ακόμη κι αν αυτός βρίσκεται εντός της Ορθόδοξης Εκκλησίας, είναι επικίνδυνη για τον ίδιο και τους ομοφρονούντες με αυτόν και απορριπτέα. Από δε τους «χαρισματικούς» Πεντηκοστιανούς δεν περιμένει κανείς κάτι διαφορετικό. Είναι συνεπείς στην κακοδοξία τους.




1. Στέργιου Σάκκου Εισαγωγή εις την Καινή Διαθήκη σελ. 197
2. Α’ Θες. 5,1-2
3. Μκ.13,35
4. Β’ Θεσσ.2,2
5. Β’ Θεσσ.3,11
6. Β’ Θεσσ.2,3-4
7. Β’ Θεσσ.2,5
8. Α΄ Ιω. 2,18
9. Λκ.21, 20 κ.ε.
10. Flavius Josephus Hist., Antiquitates Judaicae Book 18, chapter 297
11. Hippolytus Scr. Eccl., Commentarium in Danielem Book 4, chapter 21
12. Hippolytus Scr. Eccl., De antichristo Section 25
13. Joannes Chrysostomus Scr. Eccl., In epistulam ii ad Thessalonicenses (homiliae 1-5) ΟΜΙΛΙΑ Δʹ.
14. Joannes Damascenus Scr. Eccl., Theol., Commentarii in epistulas Pauli [Dub.] Volume 95
15. Catenae (Novum Testamentum), Catena in epistulam ii ad Thessalonicenses (typus Parisinus) (e cod. Coislin. 204) Page 388
16. Μθ.28, 20
17. Theodoretus Scr. Eccl., Theol., Interpretatio in xiv epistulas sancti Pauli Volume 82, page 664
18. Αποκ.2,10
19. ΘΗΕ Τομ. ΙΑ’ σελ. 12
20. Catenae (Novum Testamentum), Catena in epistulam ii ad Thessalonicenses (typus Parisinus) (e cod. Coislin. 204) Page 388
21-22. Severianus Scr. Eccl., Fragmenta in epistulam ii ad Thessalonicenses (in catenis) Page 334-335

 Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον       www.egolpion.com  
17  ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ  2013 


Read more:http://www.egolpion.net/katexon_agiopnevma.el.aspx#ixzz2jYDe2pZ3

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου