Του Αγίου Θεοφάνους του ΕγκλείστοΤου Γιατί ὁ Χριστιανισμός δέν πρέπει νά ἀλλάζει μέ τούς καιρούς;

 

Του Αγίου Θεοφάνους του Εγκλείστου

Έφθασε στ’ αυτιά μου ότι, καθώς φαίνεται, θεωρείτε τα κηρύγματά μου πολύ αυστηρά και πιστεύετε ότι σήμερα κανένας δεν θα έπρεπε να σκέπτεται έτσι, κανένας δεν θα έπρεπε να ζη έτσι και επομένως κανένας δεν θα έπρεπε να διδάσκη έτσι. Οι καιροί έχουν αλλάξει!

Πόσο χάρηκα που το άκουσα. Αυτό σημαίνει ότι ακούτε προσεκτικά ό,τι λέγω, και όχι μόνο ακούτε, αλλά και είστε διατεθειμένοι να το τηρήσετε. Τι περισσότερο θα μπορούσαμε να επιθυμήσουμε εμείς που κηρύττουμε όπως διαταχθήκαμε και όσα διαταχθήκαμε;…

Ανεξάρτητα από όλα αυτά, με κανένα τρόπο δεν μπορώ να συμφωνήσω με την γνώμη σας και το θεωρώ καθήκον μου να την σχολιάσω και να την διορθώσω. Διότι – μολονότι ίσως είναι παρά την θέλησι και την πεποίθησί σας – προέρχεται από αμαρτωλή πηγή, σαν να μπορούσε ο Χριστιανισμός να μεταβάλλη τα δόγματά του, τους κανόνες του, τις αγιαστικές του τελετουργίες, για να ανταποκριθή στο πνεύμα κάθε εποχής και προσαρμοσμένος στα μεταβλητά γούστα των υιών του αιώνος τούτου, να μπορούσε να προσθέση η να αφαιρέση κάτι.Κι’ όμως δεν είναι έτσι. Ο Χριστιανισμός πρέπει να παραμένη αιώνια αμετάβλητος, χωρίς καθόλου να εξαρτάται η να κατευθύνεται από το πνεύμα της εκάστοτε εποχής. Αντίθετα ο ίδιος ο Χριστιανισμός είναι διωρισμένος να κυβερνά και να διοική τα πνεύμα του αιώνος για καθένα που υπακούει στις νουθεσίες του. Για να σας πείσω στο εν λόγω ζήτημα, θα σας αναφέρω μερικές σκέψεις για να τις μελετήσετε.

Κάποιοι είπαν πως η διδασκαλία μου είναι αυστηρή. Κατ’ αρχήν η διδασκαλία μου δεν είναι δική μου, ούτε θα έπρεπε να είναι. Από αυτή την ιερή θέσι κανείς δεν πρέπει ούτε μπορεί να κηρύττη δικιά του διδασκαλία. Αν λοιπόν εγώ η κάποιος άλλος τολμήσει ποτέ να το κάνη, μπορείτε να μας βγάλετε εκτός Εκκλησίας.

Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου Πονάτε και προσεύχεστε

Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου
Πονάτε και προσεύχεστε για του συγγενείς σας που βαδίζουν στο δρόμο της απώλειας.
Η θλίψη σας και η προσευχή σας γι’ αυτούς είναι ευάρεστη στο Θεό.
Αν δεν έχει σβηστεί καθετί καλό από τις ψυχές τους, αν υπάρχει ακόμα μέσα τους κάτι,
που να επιτρέπει και στην προσευχή σας να καρποφορήσει και στη χάρη του Θεού να ενεργήσει,
τότε θα συνέλθουν, θα μετανοήσουν, θα δουν το φως του Κυρίου και θ’ ακολουθήσουν το δρόμο Του.

 Να προσεύχεστε όσο μπορείτε πιο εγκάρδια.

Η θερμή και καλοπροαίρετη προσευχή σας δεν θ’ αφήσει αδιάφορες τις ψυχές τους – γιατί οι ψυχές επικοινωνούν μυστικά – και δεν θα μείνει ατελέσφορη:
Θα σκορπίσει τους ολέθριους λογισμούς τους και θα τις οδηγήσει στη θεογνωσία.
Από το βιβλίο «Χειραγωγία στην πνευματική ζωή», Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου, εκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, σελ. 67-68

(Ἀπὸ τὸ βιβλίο Ἁγ. Θεοφάνους τοῦ Ἐγκλείστου: «Ὁ δρόμος τῆς ζωῆς – Γράμματα σὲ μιὰ ψυχή», ἔκδ. Ἱ. Μ. Παρακλήτου, Ὠρωπός Ἀττ. 2005, σελ. 232 κ. ἑξ.)

Τὰ πάθη ἐμφανίζονται μέσα μας κάθε τόσο. Ἡ ἐμφάνισή τους πιστοποιεῖ τὴν ἀκαθαρσία μας, ἀλλὰ δὲν μᾶς ἐνοχοποιεῖ. Ἔνοχοι εἴμαστε ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ κλίνουμε εὐνοϊκὰ πρὸς ὁποιοδήποτε πάθος, ἀπὸ τὴ στιγμή, δηλαδή, ποὺ ὄχι μόνο δὲν τὸ θεωροῦμε ὡς ἐχθρὸ καὶ δὲν τὸ πολεμᾶμε μὲ τὸ θυμό, ἀλλὰ καὶ τὸ καλοδεχόμαστε, ὅποτε ἐμφανίζεται, βρίσκοντας ἀπόλαυση στὸν ἐρεθισμὸ ποὺ μᾶς προξενεῖ. Αὐτὴ ἡ στάση δείχνει διάθεση συμφιλιώσεως μὲ τὸ πάθος καί, συνεπῶς, ἐναντιώσεως στὸν Θεό· «γιατί ὅποιος ἔχει σαρκικὸ φρόνημα, ἐχθρεύεται τὸν Θεὸ» (Ρωμ. η´ 7).

Μόλις ἀρχίζει ἡ εὐνοϊκὴ κλίση πρὸς τὸ πάθος, ὅσο ἀνεπαίσθητη κι ἂν εἶναι αὐτή, ἀρχίζει καὶ ἡ ἐνοχή. Καὶ ὅσο αὐξάνεται ἡ πρώτη, τόσο αὐξάνεται καὶ ἡ δεύτερη. Στὴ συνέχεια θὰ σοὺ περιγράψω τὴν σχετικὴ διαδικασία: Ὅλη μέρα οἱ λογισμοὶ κινοῦνται. Κινοῦνται καὶ περιπλανιοῦνται πέρα-δῶθε. Οἱ περισσότεροι εἶναι λογισμοὶ μάταιοι, καθὼς ἀναφέρονται σὲ κοινὲς καθημερινὲς ὑποθέσεις καὶ ἐργασίες ρουτίνας. Ἀνάμεσα σ’ αὐτοὺς τοὺς λογισμοὺς ξεφυτρώνουν κάπου-κάπου καὶ ἄλλοι, ποὺ ἀποτελοῦν κενὰ ὀνειροπολήματα.

«Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ γράμματα σε μια ψυχή»

  ΘΑ αναφερθώ και πάλι στο παράπονό σου για την ταραχή και τη σύγχυση , την αταξία και την ακαταστασία του λογισμού, κατάσταση που προκαλείται από τις καθημερινές βιοτικές μέριμνες και ασχολίες.

Τι θα ένιωθες , αν δεν είχες τίποτα να κάνεις; Ανία. Και σε τι θα καταντούσες; Σε εφάμαρτη ραθυμία. Χρειάζεσαι, λοιπόν, την εργασία. Χρειάζεσαι την ενασχόληση με το νοικοκυριό. Είναι, άλλωστε, καθήκον σου, καθήκον που πρέπει να εκπληρώνεις, με ευσυνειδησία. Όλοι οι άνθρωποι, ως μέλη του κοινωνικού συνόλου, οφείλουμε να εργαζόμαστε με τέτοιο τρόπο, πάντως , που να μην χάνουμε τη μνήμη του Θεού. Μα πώς θα το κατορθώσουμε;
Υπάρχει μια λαϊκή αντίληψη αρκετά διαδεδομένη, σύμφωνα με την οποία τα επαγγελματικά και τα οικιακά έργα, καθώς και όλες γενικά οι επίγειες ασχολίες, βρίσκονται έξω από το πεδίο των θείων πραγμάτων και των θεάρεστων δραστηριοτήτων . Έτσι , όταν σ’ έναν άνθρωπο γεννιέται η επιθυμία της θεάρεστης ζωής, συχνά ακολουθείται από τη σκέψη της αποταγής του κόσμου και της καταφυγής στην έρημο. Αυτό, όμως, δεν είναι σωστό.
Τα καθημερινά βιοτικά έργα, από την καλή επιτέλεση των οποίων εξαρτάται η ομαλή λειτουργία της οικογένειας και της κοινωνίας , ορίστηκαν από τον Θεό ως μέρος της επίγειας ζωής μας, γι’ αυτό και η ενασχόληση μ’ αυτά δεν συνιστά λιποταξία στο στρατόπεδο της ασέβειας, αλλά συνέχεια και συμπλήρωση της ενασχολήσεως με τα καθαυτό θεία έργα. Οι άνθρωποι, λοιπόν, που ζουν στον κόσμο , έχοντας μια τέτοια αντίληψη , θεωρούν ότι , συμμετέχοντας στην κοινωνική ζωή και εκτελώντας τις καθημερινές εργασίες τους, ούτε μπορούν ούτε και οφείλουν να διατηρούν τη μνήμη του Θεού. Διαπιστώνοντας ότι έχεις επηρεαστεί απ’ αυτή την αντίληψη, σε προτρέπω να την αποβάλεις. Απόκτησε την πεποίθηση ότι όλα όσα κάνεις ,είτε μέσα στο σπίτι είτε έξω από το σπίτι, ως άνθρωπος, ως θυγατέρα, ως αδελφή, ως Μοσχοβίτισσα τώρα, είναι και καθορισμένα από τον Θεό και ευάρεστα σ’ Αυτόν. Στο Ευαγγέλιο υπάρχουν ειδικές εντολές για τα βιοτικά έργα. Είναι δυνατόν τηρώντας αυτές τις εντολές , να δυσαρεστείς τον Θεό; Όχι, βέβαια. Τον Θεό Τον δυσαρεστείς μόνο αν δεν εκτελείς τα έργα σου σύμφωνα με το θέλημά Του. Τότε εργάζεσαι μάταια και βρίσκεσαι μακριά από τον Κύριο.
Αναθεώρησε , λοιπόν, τη στάση σου. Πίστεψε πως με τις βιοτικές ασχολίες σου εκπληρώνεις θείες εντολές και αντιμετώπισέ τες με το ανάλογο πνεύμα. Έτσι, καθώς όλα θα τα κάνεις με φόβο Θεού, ο νους σου όχι μόνο δεν θ’ απομακρύνεται από τον Κύριο, αλλά, απεναντίας, θα έρχεται όλο και πιο κοντά Του.

ΣΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΧΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

  

ΣΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΧΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

 

«…Με τίποτα δεν μας εξαπατά ο εχθρός ευκολότερα παρά με τον λογισμό να χαλαρώσουμε την επαγρύπνηση της καρδιάς. «Λυπήσου τον εαυτό σου λέει. Ως πότε θα τον βασανίζεις; Αρκετά πάλαιψες.

 

Τώρα μπορείς να του δώσεις κάποια άνεση. Η χαλαρότης στη μετάνοια θα προκαλέσει χαλαρότητα στις σκέψεις και στα συναισθήματα, θα οδηγήσει στην ψυχρότητα για την πνευματική ζωή. Θα ακολουθήσει μετά η εκκοσμίκευσις, η αδιαφορία για το Αγγελικό Σχήμα, η διάσπασις της μοναχικής προσωπικότητας.

Για να αποφύγετε αυτό το ναυάγιο καλλιεργείστε μέσα σας τον φόβο του Θεού, αγρυπνήστε για τη σωτηρία σας. Ο Θεός υπάρχει παντού. Βλέπει και τα πλέον απόκρυφα! Ας ριζώσει στο μυαλό σας αυτή η σκέψη.

 

Το βλέμμα του Παντεπόπτου είναι στραμμένο επάνω σας. Μην αποδεχτείτε τίποτα το ανεπιθύμητο σ΄Αυτόν. Μην Τον προσβάλετε με τίποτα. Μπροστά στον βασιλέα στέκεστε με φόβο. Πώς μπορείτε να σταθείτε χωρίς φόβο μπροστά στον Εξουσιαστή του θανάτου και της ζωής;

 

Η ζωή σας μοιάζει με πορεία ανάμεσα σε γκρεμνούς. Καθε στιγμή ενδέχεται να γλιστρήσετε στην άβυσσο. Πώς μπορείτε να περπατάτε ξέγνοιαστες; Οι εχθροί σας περιτριγυρίζουν. Πώς μπορείτε να ζείτε χωρίς προφύλαξη;

 

Σήμερα ζούμε. Αύριο πεθαίνουμε. Πώς θα παρουσιαστούμε στην άλλη ζωή; Καλλιεργήστε λοιπόν με κάθε τρόπο τον φόβο για τη σωτηρία, την επαγρύπνηση στην ψυχική καθαρότητα. Διαφορετικά η συμφορά! Η ελάττωση του φόβου προκαλεί την ελάττωση του ζήλου. Και η ελάττωση του ζήλου οδηγεί στον μαρασμό, στη νέκρωση.

ΦΟΒΟΣ ΘΕΟΥ( Αγίου Θεοφάνους του Εγκλείστου)

 ΦΟΒΟΣ ΘΕΟΥ( Αγίου Θεοφάνους του Εγκλείστου)

 Ο φόβος του Θεού είναι η ρίζα κάθε καλού έργου. Ούτε ένα λεπτό να μην απομακρύνεται από την καρδιά σας. Σαν το κερί ν’ ανάβει και να φωτίζει όλους τους λογισμούς, όλες τις εσωτερικές κινήσεις της καρδιάς σας.

Αυτός θα σας διδάξει να βαδίζετε σωστά, να εργάζεσθε το κάθε τι σαν έργο Θεού. Αυτός θα σας διδάξει να στέκεστε, όπως εκείνοι που βρίσκονται μπροστά στο βασιλέα. Αυτός θα σας διδάξει να προχωρείτε, όπως προχωρούν εκείνοι που κρατούν ένα ποτήρι γεμάτο νερό, από το οποίο δεν πρέπει να στάξει ούτε μια σταγόνα.

Όταν η εσωτερική ζωή πάρει αυτά τα χαρακτηριστικά, τότε θα συνειδητοποιείται κάθε απρεπής κίνηση του νου και της καρδιάς. Αμέσως τότε θ’ ανακρίνεται ενώπιον του Θεού και θ’ απομακρύνεται με τη μετάνοια και τον αποφασιστικό αγώνα για την κάθαρση.

Ποθείτε τη σωτηρία σας, αλλά ξεσπάσματα του πάθους της κατακρίσεως ταράσσουν την εσωτερική σας ειρήνη. Το πρώτο είναι παρήγορο, το δεύτερο όμως φοβερό! Ο Κύριος πολύ αντιπαθεί την κατάκριση. Η κατάκριση γεννιέται από την αυταρέσκεια. Γι’ αυτό σε κάθε πτώση σας να εξετάζετε τις αιτίες που σας οδήγησαν σ’ αυτή.Έτσι θ’ αποφεύγετε να παίρνετε το ίδιο μονοπάτι. Όταν μάλιστα συγκρατηθείτε μερικές φορές και δεν κατακρίνετε, ο αγώνας σας μετά θα γίνει ευκολότερος. Συνήθως κατακρίνετε όταν παύετε να ελέγχετε τον εαυτό σας.

ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ γράμματα σε μια ψυχή»

ΜΟΥ γράφεις:

“Προσπάθησα να κρατήσω όλες τις σκέψεις μου σε κάτι ουσιαστικό, αλλά δεν το κατόρθωσα απόλυτα, ίσως γιατί δεν είχα συνηθίσει να σκέφτομαι σοβαρά. Πήρα, λοιπόν, ένα καλό βιβλίο, ελπίζοντας ότι, με τη βοήθειά του, θα μπορούσα να καθοδηγήσω το νου μου. Αλλά το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο. Ο νους μου περισπάται συνέχεια, και πάντοτε από ασήμαντα πράγματα. Μια μέρα, που είχα βυθιστεί σε ρεμβασμό- μα μήπως κάθε τόσο δεν μου συμβαίνει κάτι τέτοιο;- κάποια φίλη μου, που ήταν κοντά, με ρώτησε:

“Τι σκέφτεσαι;”. Τίποτα δεν σκεφτόμουνα. Απλά είχα αφαιρεθεί. Ονειροπολούσα. Και μολονότι το έκανα συχνά , ποτέ ως τότε δεν είχα δώσει σημασία σ’ αυτή την κατάσταση, μια κατάσταση που, όπως καταλαβαίνω τώρα, δεν πρέπει να είναι υγιής. Ποια είναι όμως, η υγιής; … Νομίζω πως δεν θα καταφέρω ποτέ να ελέγξω τις σκέψεις μου”.

Αργότερα θα σου πω ποια είναι η υγιής κατάσταση. Τώρα θα σε παρακαλέσω να προσθέσεις κάτι στις παρατηρήσεις που έκανες: Προσπάθησε να περάσεις μια μόνο ημέρα- αλλά ολόκληρη τη μέρα- χωρίς να θυμώσεις, χωρίς να εκνευριστείς μ’ οτιδήποτε . Και γράψε μου αν τα καταφέρνεις και πώς.

Επανέρχομαι στο γράμμα σου, όπου εκφράζεις μιαν εύλογη απορία για την καταπληκτική εκείνη φράση μου, “Να η ψυχική ζωή από κάθε πλευρά της!”. “Όμως”, λες, “δεν εξετάσατε την ψυχική ζωή από κάθε πλευρά της. Δεν αναφέρατε τις αρετές ή κάτι άλλο για την ευσέβεια- ούτε μια λέξη. Αλλά βλέπω ότι στην οικογένειά μου, στους συγγενείς μου και σε πολλούς γνωστούς μου η ευσέβεια έχει την πρώτη θέση όχι μόνο στα λόγια αλλά και στα έργα”.

“Πώς μπορώ να διατηρήσω τη νήψη μέσα στις φροντίδες;”.

11 Μαρτίου 2018

“Πώς μπορώ να διατηρήσω τη νήψη μέσα στις φροντίδες;”.

Μ’ ό,τι κι αν ασχολείστε, κάντε το εγκάρδια, προσεκτικά, συστηματικά, χωρίς βιασύνη. Σας αναθέτουν κάποια εργασία; Δεχθείτε την όπως αν σας την είχε αναθέσει ο ίδιος ο Θεός και εκτελέστε την σαν έργο δικό Του. Έτσι η σκέψη σας θα είναι κοντά στο Θεό. Αγωνιστείτε γι’ αυτό, κι Εκείνος θα σας βοηθήσει.
Οι βιοτικές μέριμνες σας πνίγουν τόσο, ώστε δεν ευκαιρείτε ούτε να προσευχηθείτε. Του εχθρού κατόρθωμα είναι τούτο. Το σπίτι, τα ενδύματα, η τροφή και πολλά άλλα πράγματα είναι απαραίτητα για την καλή διαβίωση του ανθρώπου. Χρειάζεται, λοιπόν, να φροντίζουμε για την απόκτησή τους. Αυτό δεν είναι εφάμαρτο. Έτσι θέλησε ο Θεός να ρυθμίσει τη ζωή μας.
Ο πανούργος διάβολος, όμως, καθώς πασχίζει ακατάπαυστα να μεταποιεί καθετί καλό σε κακό, διαστρέφει την εύλογη, μετρημένη και υγιή φροντίδα σε άλογη, συνεχή και αγχώδη μέριμνα, που σκοτίζει το νου και στενοχωρεί τη καρδιά. Αυτή η κατάσταση καταντά, ούτε λίγο ούτε πολύ, σε ψυχική ασθένεια, στη θεραπεία της οποίας στοχεύουν οι νουθεσίες του Κυρίου για την εμπιστοσύνη στη θεία πρόνοια: «Μη μεριμνήσητε λέγοντες, τί φάγωμεν ή τί πίωμεν ή τί περιβαλώμεθα;… οίδε γάρ ο πατήρ υμών ο ουράνιος ότι χρήζετε τούτων απάντων… μη ουν μεριμνήσητε εις την αύριον η γαρ αύριον μεριμνήσει τα εαυτής» (Ματθ. 6: 31-34).

Αυτό δεν σημαίνει να μην κάνουμε τίποτε, αλλά, φροντίζοντας για ό,τι είναι αναγκαίο, να μη φορτωνόμαστε με περιττές μέριμνες, που συνεπάγονται κόπο σωματικό και ψυχικό.

Το εφάμαρτο στοιχείο της πολυμεριμνίας είναι τούτο, ότι επιδιώκει εγωιστικά την αυτάρκεια. Όλα θέλει να τα κάνει μόνη της, όλα θέλει να τα κατορθώσει χωρίς το Θεό. Στηρίζοντας κάθε ελπίδα στον εαυτό της, στις ικανότητές της και στα όποια υλικά μέσα διαθέτει, αγνοεί ή και περιφρονεί τη θεία πρόνοια. Ως κύριο σκοπό της ζωής έχει την απόκτηση εγκόσμιων αγαθών. Και την ίδια την επίγεια ζωή τη θεωρεί ως αυτοσκοπό. Για τη μελλοντική και αιώνια ζωή αδιαφορεί.
Βλέπετε, τί θεομάχο πνεύμα βρίσκεται μέσα στην πολυμεριμνία! Παλέψτε, λοιπόν, μ’ αυτό το κακό! Αντισταθείτε στον εχθρό, όπως αν σας παρακινούσε να διαπράξετε φόνο!
“Πώς ν’ αγωνιστώ;”, θα με ρωτήσετε. Αρχίστε και θα μάθετε… Αρχίστε πρώτα-πρώτα από την προσευχή. Απαλλάξτε την από κάθε βιοτική μέριμνα. Το ίδιο να κάνετε στη συνέχεια και μ’ όλες τις άλλες πράξεις και ασχολίες σας. Ο τρόπος είναι απλός: Την ώρα της προσευχής, μόλις εμφανίζεται στο νου σας κάποιος λογισμός, να τον διώχνετε χωρίς καθυστέρηση. Κι αν πάλι έρχεται, πάλι να τον διώχνετε. Έτσι να κάνετε συνέχεια και ακούραστα. Μην επιτρέπετε στις μέριμνες να σταθούν ούτε για μια στιγμή στο νου σας, όταν προσεύχεστε. Αυτός είναι ο αγώνας! Και θα δείτε καρπούς. Φτάνει να επιμείνετε.

Ευχάριστο πάθος;

του κ. Γεωργίου Θ. Μηλίτση, διδασκάλου
᾽Από τα πανάρχαια χρόνια οι άνθρωποι πίστευαν ότι ρίζα και αιτία πολλών ασθενειών που τυραννούν τους ανθρώπους είναι η πολυφαγία η η γαστριμαργία, όπως αλλοιώς λέγεται.
Η ᾽Εκκλησία μας θεωρεί την γαστριμαργία αιτία πολλών κακών και μητέρα πολλών άλλων αμαρτημάτων, διότι αυτή έβγαλε τον άνθρωπο από τον παράδεισο.
Η γαστριμαργία είναι ένα ελάττωμα, ένα πάθος, που μας παρακινεί να τρώμε και να πίνουμε περισσότερο απ᾽ όσο χρειάζεται το σώμα μας για να συντηρηθεί. Οι άγιοι Πατέρες, και μάλιστα ο ιερός ᾽Ιωάννης ο Χρυσόστομος, λένε ότι πρόκειται για βαρειά αμαρτία, όπως αποδεικνύεται από την ιστορία του ανθρωπίνου γένους: «Αυτή εξόρισε τον ᾽Αδάμ από τον παράδεισο, αυτή προκάλεσε τον μεγάλο κατακλυσμό, αυτή έκανε τους ᾽Ισραηλίτες ειδωλολάτρες, αυτή έριξε τους ανθρώπους σε πολλά άλλα κακά».
Η γαστριμαργία καταβάλλει σχεδόν όλους μας, επειδή είναι ευχάριστο πάθος. Είναι αμφίβολο και επίφοβο αν προ του θανάτου εγκαταλείπει τον άνθρωπο˙ ειδικά σήμερα, εποχή αφθονίας και καλοζωίας, έχει δημιουργηθεί το πλέον κατάλληλο κλίμα, αυτό τη βοηθεί να γιγαντώνεται και να διαφεντεύει σ᾽ όλη σχεδόν την ανθρωπότητα.
Τι λέμε γαστριμαργία;
Η γαστριμαργία είναι ένα ελάττωμα, ένα πάθος, που κυριεύει πολλούς ανθρώπους. Η λέξη γαστριμαργία είναι σύνθετη και παράγεται από το ουσιαστικό γαστήρ (κοιλιά) και το ρήμα μαργαίνω (κατέχομαι υπό μανίας και μάργος λέγεται ο μανιώδης), έτσι όταν καταλαμβάνει κάποιον η μανία να γεμίσει την γαστέρα (κοιλιά) του, αυτό λέγεται γαστριμαργία˙ άρα γαστριμαργία είναι το πάθος που μας παρακινεί να τρώμε και να πίνουμε περισσότερο απ᾽ όσο χρειάζεται το σώμα μας για να συντηρηθεί.
Τον ακριβή ορισμό της γαστριμαργίας δίνει ο Αγ. ᾽Ιωάννης ο Σιναΐτης στο βιβλίο του «Κλίμαξ„: «Γαστριμαργία είναι η υποκριτική συμπεριφορά της κοιλίας, η οποία ενώ είναι χορτασμένη, φωνάζει πως είναι ενδεής (φτωχή) και ενώ είναι παραφορτωμένη μέχρι διαρρήξεως ανακράζει ότι πεινά. Γαστριμαργία είναι η δημιουργός των καρυκευμάτων, η πηγή των τέρψεων του λάρυγγα. Γαστριμαργία είναι μία απάτη των οφθαλμών. Καθ’ ην στιγμήν κάποιος τρώγει το μέτριο σε ποσότητα φαγητό του, η γαστριμαργία τον κάνει να σκέπτεται πως να ήτο δυνατόν να καταβροχθίσει δια μιας τα σύμπαντα». (Κλίμαξ, εκδ. Παρακλήτου 1985).
Ο Ευάγριος και ο Μάξιμος ο Ομολογητής την ονομάζουν «εμπαθή λογισμό», μ᾽ άλλα λόγια «το σώμα παρεμβαίνει μόνο ως όργανο πραγμάτωσης της επιθυμίας της ψυχής» (Συμεών Νέος Θεολόγος).
Γαστριμαργία, κατ᾽ άλλον Πατέρα, είναι η κατανάλωση ποσότητας φαγητού μεγαλύτερης απ’ όση είναι απαραίτητη για την επιβίωσή μας, ενώ λαιμαργία η τάση προς φαγητά που έχουν απολαυστική γεύση η η κατανάλωση φαγητού αποκλειστικά για ευχαρίστηση.
Συμπερασματικά η γαστριμαργία, κατά τους Πατέρες, είναι «αναζήτηση της ηδονής του εσθίειν», «επιθυμία του εσθίειν για την ηδονή», ακόμα η «ακράτεια του στόματος και της κοιλίας».
Θυγατέρες της
Σύμφωνα με τους Πατέρας της ᾽Εκκλησίας μας η γαστριμαργία δεν βλάπτει μόνο την ψυχή και το σώμα του ανθρώπου αλλά γεννά και άλλα πάθη και αμαρτήματα.
Το πρώτο πάθος που την ακολουθεί είναι «η πορνεία και κάθε σαρκική ακαθαρσία». Κατά το όσιο Μάρκο το ασκητή την γαστριμαργία «ακολουθούν η λήθη και η ραθυμία». Αλλοι Πατέρες τονίζουν ότι την ηδονή που προκαλεί το φαγητό η το πιοτό διαδέχεται η οδύνη. Την ευχαρίστηση του λάρυγγα διαδέχεται καταρχήν ο πόνος και το βάρος του στομάχου, και στη συνέχεια η παχυσαρκία και τα άλλα αναρίθμητα δεινά που προέρχονται από αυτή. Κυρίως όμως, η γαστριμαργία προκαλεί ζάλη στο κεφάλι, βάρος και ατονία στο σώμα. Ετσι ο άνθρωπος εγκαταλείπει το πνευματικό του έργο, επειδή έρχεται σ᾽ αυτόν η οκνηρία. ᾽Ακολουθεί η σκότιση του νου και των λογισμών και η ταραχή την ώρα της προσευχής. Ο νους γίνεται αδιάκριτος και οι πονηροί λογισμοί βρίσκονται στο αποκορύφωμα τους˙ όταν κανείς δεν έχει καθαρό νου δεν μπορεί να ασχοληθεί με πνευματικά πράγματα.
Οι Πατέρες για τη γαστριμαργία
Στα πατερικά κείμενα διαβάζουμε ότι τα πάθη δεν ανήκουν στη φύση του ανθρώπου. Είναι αρρώστιες της ψυχής. Οταν όμως χρονίζουν στον άνθρωπο, γίνονται δεύτερη φύση του και δεν απομακρύνονται. ᾽Ακόμα κι όταν ο άνθρωπος μετανοεί και δέχεται τη χάρη του Θεού, δεν απαλλάσσεται με μιας απ᾽ αυτά, αλλά χρειάζεται να προσπαθήσει και να αγωνισθεί για πολύ καιρό αν θέλει να τα καταπολεμήσει.
Για τη γαστριμαργία λέγουν ότι είναι ατομικό ολίσθημα. Γίνεται, όμως, θανάσιμο αμάρτημα για τον άνθρωπο, όταν προξενεί βλάβη και σκάνδαλο στον πλησίον, όταν γνωρίζει ότι θα πάθει κάποια σοβαρή ασθένεια και δεν εγκρατεύεται, όταν ξοδεύει πάρα πολλά χρήματα για να τρώει πλούσια τη στιγμή που ο πλησίον του στερείται τα αναγκαία και δεν τον ελεεί κι όταν δεν τηρεί τις καθιερωμένες από την ᾽Εκκλησία μας νηστείες εφόσον δεν εμποδίζεται από κάποια αρρώστια.
Πως θεραπεύεται
Οπως για όλες τις ασθένειες του σώματος υπάρχουν φάρμακα που τις καταπολεμούν και τις θεραπεύουν έτσι και για τις ασθένειες της ψυχής, τα πάθη, υπάρχουν τα κατάλληλα φάρμακα που όχι μόνο τις θεραπεύουν αλλά απελευθερώνουν τον άνθρωπο από τον τυραννικό ζυγό τους.
᾽Ισχυρό όπλο για την καταπολέμηση της γαστριμαργίας είναι η νηστεία. Αυτή δόθηκε σαν εντολή στον παράδεισο˙ διαβάζουμε στη Γένεση: «Και ενετείλατο Κύριος ο Θεός τω ᾽Αδάμ λέγων˙ από παντός ξύλου του εν τω παραδείσω βρώσει φαγή, από δε του ξύλου του γιγνώσκειν καλόν και πονηρόν, ου φάγεσθε απ᾽ αυτού˙ η δ᾽ αν ημέρα φάγητε απ᾽ αυτού, θανάτω αποθανείσθε» (Γένεση β´ 16).
Η αγία μας ᾽Εκκλησία προκειμένου να βοηθήσει τους πιστούς όχι μόνον να απαλαχθούν από το πάθος της γαστριμαργίας, αλλά και να ανεβούν πνευματικά θέσπισε περιόδους νηστείας˙ έτσι οι ᾽Ορθόδοξοι νηστεύουμε κάθε Τετάρτη και Παρασκευή˙ σαράντα ημέρες πριν από την εορτή των Χριστουγέννων (από 15 Νοεμβρίου μέχρι και 24 Δεκεμβρίου)˙ την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή (από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο, είναι πολύ αυστηρή νηστεία)˙ τη νηστεία των Αγίων ᾽Αποστόλων (αρχίζει τη Δευτέρα μετά την εορτή των Αγίων Πάντων και τελειώνει στις 28 ᾽Ιουνίου)˙ τέλος έχουμε και τη νηστεία προς τιμήν της Παναγίας (αρχίζει από την 1η Αυγούστου και τελειώνει την παραμονή της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου).
Οι Πατέρες λέγουν ότι οι πιστοί πρέπει να δείνουν προσοχή διότι η νηστεία χρειάζεται διάκριση, δεν πρέπει να νηστεύουμε πάνω από τις δυνάμεις μας, όταν η υγεία μας δεν το επιτρέπει˙ δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι οι έρευνες που έκαναν οι ειδικοί έδειξαν ότι όταν κάνουμε νηστεία σύμφωνα με τις υποδείξεις των Πατέρων όχι μόνον δεν κινδυνεύει η υγεία μας αλλά απεναντίας ο οργανισμός αποτοξινώνεται και δεν προσβάλεται εύκολα από διάφορες ασθένειες. Χριστιανική νηστεία και υγιεινή διατροφή είναι για την ᾽Ιατρική σχεδόν ταυτόσημες έννοιες.
Μαζί με τη νηστεία οι Πατέρες, σαν αντίδοτό της συνιστούν και τη μνήμη του θανάτου, καθώς και της μέλλουσας κρίσεως• « Οταν λάβεις θέση σε πλούσιο τραπέζι – συμβουλεύει ο Αγ. ᾽Ιωάννης της Κλίμακος – φέρε εμπρός σου τη μνήμη του θανάτου και της κρίσεως˙ ίσως έτσι να συγκρατήσεις λίγο το πάθος. ᾽Αλλά κι αν ακόμη δεν εγκρατευθείς, τουλάχιστον θα ταπεινωθείς και θα αναστενάξεις, συγκρίνοντας την πολυφαγία σου με το πάθος του Χριστού» (Κλίμαξ σελ. 191).
Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι στη γαστριμαργία συνήθως πέφτουμε όταν τρώμε συχνότερα απ᾽ όσο πρέπει η νωρίτερα από την κατάλληλη ώρα, όταν τρώμε και πίνουμε περισσότερο απ᾽ όσο μας χρειάζεται, όταν επιζητούμε πλούσια, ακριβά και εξεζητημένα φαγητά, όταν τρώμε με βουλιμία κι όταν σπαταλάμε μεγάλο μέρος του πολύτιμου χρόνου της ζωής μας σε γαστρονομικές ασχολίες και φροντίδες.
Ο χρυσός κανόνας είναι «να δίνουμε στο σώμα όσα η ανάγκη θέλει και όχι όσα η ηδονή απαιτεί».
Οι Πατέρες για την τροφή
Ισως κάποιος να πει ότι οι Πατέρες της ᾽Εκκλησίας μας είναι εναντίον της τροφής˙ αυτό δεν είναι σωστό, διότι κανένας εκ των Πατέρων δεν πέθανε από ασιτία διότι έτρωγαν το αναγκαίο φαγητό που χρειαζόντουσαν για να διατηρηθούν στη ζωή. ᾽Ακόμη οι Πατέρες δεν θεωρούν ότι η τροφή είναι ακάθαρτη και κακή ώστε να κάνει την γαστριμαργία πάθος, αυτό επιβεβαιώνεται και από τη Γραφή: «ου το εισερχόμενον εις το στόμα κοινοί τον άνθρωπον» (Ματθ. ιε 11). Ο ᾽Απόστολος Παύλος γράφει στο μαθητή του Τιμόθεο: «παν κτίσμα Θεού καλόν, και ουδέν απόβλητον μετά ευχαριστίας λαμβανόμενον» (Α’ Τιμ. δ 4). Αρα το πάθος της γαστριμαργίας δεν είναι επακόλουθο της τροφής που παίρνουμε, αλλά στο σκοπό και στο στόχο που βάζουμε όταν καθόμαστε να φάμε.
Ο άγιος Δωρόθεος Γάζης έλεγε: « Αλλο πράγμα είναι το να φάγει κάποιος δια να ικανοποιήσει την φυσικήν ανάγκην λήψεως τροφής και άλλο να φάγει δια να δοκιμάσει την εκ του φαγητού ηδονήν. Ο σκοπός δια τον οποίον τρώγει τις είναι εκείνος ο οποίος δημιουργεί την αμαρτίαν. Το να τρώγει δε κανείς όσον επιβάλλουν αι σωματικαί του ανάγκαι σημαίνει ότι ούτος ορίζει εις τον εαυτόν του πόσον πρέπει να φάγει καθ᾽ όλην την ημέραν».
Τέλος
Πρέπει να γνωρίζουμε, ότι το φοβερό πάθος της γαστριμαργίας είναι ανελέητο και ο αγώνας για την καταπολέμησή του δεν είναι εύκολος. Είναι σκληρός και κουραστικός. Συνεχής και ισόβιος. Πρέπει να παλέψουμε μ᾽ έναν πολύ δυνατό εχθρό, που μας βλάπτει σωματικά, αλλά κυρίως ψυχικά. Ας πάρουμε την απόφαση κι ας την τηρήσουμε «μακριά από την πολυφαγία και την πολυποσία». Ας έχουμε πάντα στο μυαλό μας αυτά που έλεγε ο Μέγας ᾽Αντώνιος: «᾽Εγκράτεια, ευδαιμονία εστί και ελπίς αγαθή ταις ψυχαίς των ανθρώπων» και να μη ξεχνούμε ότι «η νηστεία, το αντίδοτο της γαστριμαργίας, είναι βία φύσεως και περιτομή των ηδονών του λάρυγγα, εκτομή της σαρκικής πυρώσεως, εκκοπή των πονηρών λογισμών, απελευθέρωσης από λογισμούς ονείρων, καθαρότητα προσευχής, φωτισμός της ψυχής, διαφύλαξης του νου, διάλυσης της πωρώσεως, θύρα της κατανύξεως.. ελαφρότης του ύπνου, υγεία του σώματος, πρόξενος της απαθείας, άφεση των αμαρτημάτων, θύρα και απόλαυσης του Παραδείσου» (Κλίμαξ, σελ. 191).


Πηγή: tokandylaki.blogspot.gr

Μετάνοια ΘΕΟΦΑΝΗΣ Ο ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΣ

Ο Άγιος Ιερώνυμος. Έργο του Federico Barocci c. 1598

Αγίου Θεοφάνους του Εγκλείστου
Τα αμαρτήματα σας είναι μεγάλα και φοβερά. Τίποτε όμως δεν υπερβαίνει την άπειρη ευσπλαχνία του Θεού. Η άφεση των αμαρτιών δεν δίνεται σύμφωνα με την αξία μας, αλλά σύμφωνα με το έλεος του φιλάνθρωπου Θεού. Ο Θεός είναι έτοιμος να συγχωρήσει, όταν υπάρχει ειλικρινής μετάνοια. Αυτό που κάνει τον άνθρωπο ανάξιο να συγχωρηθεί δεν είναι το μέγεθος και το πλήθος των αμαρτιών, άλλα η αμετανοησία του.
Μόλις μετανοήσατε με συντριβή και εξομολογηθήκατε σας δόθηκε η άφεση στον ουρανό. Κατά την εκφώνηση της συγχωρητικής ευχής, αυτή η ουράνια απόφαση σας γνωστοποιήθηκε.
Το χειρόγραφο των αμαρτιών όλων των ανθρώπων το έφερε ο Κύριος πάνω στον Σταυρό και εκεί με την θυσία Του το έσκισε. Στο μυστήριο της εξομολογήσεως έχουμε την εφαρμογή στον κάθε εξομολογούμενο αυτής της θεϊκής ενεργείας. Μετά την εξομολόγηση ο πιστός στέκεται ενώπιον του Θεού ακατάκριτος.
Η αδυναμία της πίστεως σ’ αυτό και η έλλειψη εμπιστοσύνης στο έλεος του Θεού προέρχονται από τον εχθρό μας. Αυτός κτίζει φράκτη ανάμεσα σε μας και στον Θεό. Η μετάνοια και η εξομολόγηση καταστρέφουν αυτόν τον φράκτη. Γνωρίζοντας λοιπόν ο διάβολος ότι το μυστήριο αυτό καταστρέφει τους κόπους του για την οριστική απώλεια των αμαρτωλών, προσπαθεί με κάθε τρόπο ν’ ανακόψει την καρποφορία του, είτε απομακρύνοντας μας τελείως απ’ αυτό είτε σπείροντος αμφιβολίες για την δύναμή του και απελπισία για τήν άφεση των αμαρτιών. Η ολιγοπιστία και η απελπισία είναι παγίδες του διαβόλου. Οπλισθείτε εναντίον του και αποκρούστε τα δόλια βέλη του.
Ο Κύριος θέλει την σωτηρία όλων, άρα και την δική σας. Ο Κύριος προσκαλεί όλους, άρα και σας. Το ενδιαφέρον που τώρα εκδηλώνετε για την σωτηρία της ψυχής σας τί σημαίνει; Σημαίνει την πρόσκληση του Κυρίου: «Δεύτε προς με… καγώ αναπαύσω υμάς» (Ματθ. 11, 28). Το ενδιαφέρον αυτό είναι έργο δικό σας; Όχι! Ο Κύριος το έσπειρε. Και εφ’ όσον Αυτός το έσπειρε, υπάρχει περίπτωση ν’ αμφιβάλλουμε αν θα μας χαρίσει και την σωτηρία; Αυτός που σας ενθαρρύνει να ζητάτε την συγχώρηση, ασφαλώς και θα σας την χαρίσει. Πλησιάστε Τον λοιπόν με πίστη και μην επιτρέπετε στον εχθρό να σπέρνει ζιζάνια αμφιβολίας και απογνώσεως.
Ο διάβολος, λένε οι Πατέρες, μας διαβεβαιώνει πριν από την αμαρτία ότι ο Θεός είναι εύσπλαχνος και συγχωρητικός. Όμως μετά την αμαρτία μας ταράζει και μας συγχύζει λέγοντας: «Δεν υπάρχει για σένα σωτηρία».

Στάρετς Αλέξιος Μετσώφ (+ 9 Ιουνίου 1923)

Ο ξακουστός στάρετς της Μόσχας, Αλέξιος Μετσώφ, γεννήθηκε σ’ αυτήν την πόλη στις 17 Μαρτίου του 1859. Όταν ήταν επτά ετών η εκκλησιαστική του ζωή ήταν τόσο έκδηλη, που τον φώναζαν οΑλεξάκηϋ!» Ο πρώτος άνθρωπος που τον δίδαξε την ορθόδοξη ήταν η ενάρετη μητέρα του. Μεγαλώνοντας φοίτησε στο λογικό Σεμινάριο της Μόσχας και διατηρούσε στενή πνευματική ση με τον άγιο Ιωάννη της Κρονστάνδης και τον άγιο Θεοφάνη έγκλειστο.
Ό 1884 νυμφεύτηκε την Άννα και απέκτησαν πέντε παιδιά. Το 2 μετά και από παρότρυνση και της μητέρας του χειροτονήθηκε, οθετήθηκε Ιερέας στον Ι.Ν. του αγίου Νικολάου, στην καρδιά Μόσχας. Κύριο χαρακτηριστικό της οικογενειακής του ζωής η φτώχεια, αλλά αυτό δεν εμπόδιζε την πλούσια φιλανθρωπική δράση. Σε λίγα χρόνια η πρεσβυτέρα Άννα, εξαιτίας των «Όων συνθηκών διαβίωσης αρρώστησε βαριά με την καρδιά της. Αλέξιος κάθε βράδυ, που επέστρεφε στο σπίτι ρωτούσε: «Ζει η πρεσβυτέρα μου;». Οι προσευχές του την κρατούσαν στη ζωή, αλλά ή αυτή υπέφερε, τον παρακάλεσε να σταματήσει να το ζητά! τον Αύγουστο του 1902 την κάλεσε κοντά του ο Κύριος της ς και του θανάτου. Ήταν τότε 43 ετών. Τότε κλείστηκε στο άτιό του για αρκετό καιρό, εξαιτίας της μεγάλης του θλίψης, ξαφνικά σκέφτηκε να επισκεφθεί τον άγιο Ιωάννη της στάνδης. Βλέποντας τον, του είπε: «Ήλθα να μοιραστείτε τον μου». Ο άγιος του απάντησε: «Δεν θα μοιραστώ τον πόνο σου, ψ, αλλά τη χαρά σου! Άφησε το κελί σου και βγες και πάλι στους ανθρώπους. Τώρα αρχίζεις να ζεις. Νομίζεις ότι σ’ όλο τον }μο δεν υπάρχει μεγαλύτερος πόνος απ’ τον δικό σου; Χμ! του, π. Αλέξιε, δίπλα στον συνάνθρωπο. Μπες μέσα στον πόνο Πάρε στους ώμους σου το βάρος του. Τότε θα δεις ότι η δική δυστυχία, είναι ελάχιστη απέναντι των άλλων. Έτσι θα νιώθεις καλά». Του έδειξε λοιπόν τον δρόμο της καρτερίας και Λ ήρωσε προφητικά: «Ηπροσευχή σου, πάτερ, θα ελαφρύνει το Ό της ζωής σου, δίνοντας μεγάλη παρηγοριά στους ‘θρώπους σου…». Έτσι ο π. Αλέξιος ρίχτηκε με περισσότερο στη διακονία των πονεμένων ανθρώπων, δύσκολα χρόνια της Ρωσικής επανάστασης, ο π. Αλέξιος ηκε στο ύψος της αποστολής του, παρηγόρησε τον πονεμένο του Θεού κηρύττοντας το μήνυμα της Ανάστασης. Ο στάρετς Αλέξιος ήταν για τους πιστούς ο «απεσταλμένος του Θεού». Έκανε τα χρόνια αυτά της θλίψης, χρόνια πνευματικής χαράς. Πολλοί κληρικοί σ’ αυτήν την φάση τον είχαν πνευματικό. Όμως τα πρώτα χρόνια της επανάστασης εμφανίστηκε η πονηρή… ανανέωση της εκκλησίας ώστε τώρα οι επαγγελματίες κληρικοί να τα έχουν καλά με το… νέο καθεστώς. Ο Πατριάρχης Τύχων συχνά συμβουλευόταν τον π. Αλέξιο για το θέμα αυτό. Μάλιστα του ανέθεσε και την ευθύνη ειδικού σεμιναρίου για την ομόνοια του κλήρου. Δυστυχώς το σχίσμα αργότερα δε σταμάτησε…
Κάποιος άθεος και άπιστος άνθρωπος, που άκουγε πολλά για τον στάρετς, είπε μια στιγμή: «Θα πάω να δω τον παπά σας»! Μπήκε στην εκκλησία, την ώρα που τελείωνε η λειτουργία. Ο γέροντας ευλογούσε τους πιστούς. Αυτός συλλογιζόταν: «Ηλίθιοι, δεν ξέρουν τι τους γίνεται και προσκυνούν…». Εκείνη τη στιγμή ο διορατικός γέροντας σταμάτησε την ευλογία και τον κοίταξε στα μάτια. Στην συνέχεια, πήγε κοντά στον άπιστο, του χαμογέλασε εγκάρδια και τον ευλόγησε. Εκείνος αισθάνθηκε ρίγος στην καρδιά του. Αργότερα, είπε στους δικούς του: «Ναι, πράγματι, ο παπάς αυτός κάτι έχει μέσα του, κάποια μεγάλη δύναμη. Λεν μπορώ να το εξηγήσω επιστημονικά, αλλά είναι γεγονός»!
Το 1922, οι μυστικές υπηρεσίες κάλεσαν τον γέροντα (63 ετών) στην ασφάλεια και του απαγόρευσαν να λειτουργεί και να δέχεται κόσμο. Οι άνθρωποι όμως πήγαιναν κρυφά. Για λόγους ασφαλείας έκαψε τα ημερολόγια και τις σημειώσεις του. Τη Μ. Σαρακοστή, διαβάζοντας τον κανόνα του αγίου Ανδρέα Κρήτης έλεγε: «Εγώ θα φύγω, εσείς να συνεχίσετε. Ξέρετε τον δρόμο…». Την άνοιξη του 1923, επιδεινώθηκε η κατάσταση της υγείας του και δεχόταν επισκέψεις μόνο στο κρεβάτι. Στις 9 Ιουνίου το βράδυ βρισκόταν σ’ αυτό, ανήμπορος. Η αδελφή του Νίνα θυμάται τις τελευταίες στιγμές του: «Ο στάρετς προσευχόταν έντονα, με κλειστά τα μάτια. Ξάφνου μου φάνηκε σαν κάτι να έσπασε. Γύρισα και κοίταξα. Είχε κοιμηθεί!». Στην εξόδιο ακολουθία τον συνόδευσε ο Πατριάρχης Τύχων, που είχε αποφυλακισθεί πριν λίγο καιρό. Μαζί του συμπροσευχήθηκαν 80 κληρικοί. Η κηδεία του άρχισε το πρωί και τέλειωσε το βράδυ, αφού χιλιάδες λαού τον συνόδευσαν και θέλησαν για τελευταία φορά να φιλήσουν το τίμιο χέρι του!
Ιεροδ. Αυγουστίνος.

Πηγή: Στάρετς Αλέξιος Μετσώφ, Περιοδικό «Παρά την Λίμνην», Μηνιαία έκδοση Εκκλησίας Αγίου Δημητρίου Παραλιμνίου, περίοδος β΄, έτος ιη΄, αρ. 6, σελ. 111-112, Ιούνιος 2008

Ας βιαστούμε…Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος

Ας αγαπήσουμε τα χριστιανικά δόγματα και ας βιάσουμε το νου μας με αυτά, επιβάλλοντάς του να μη σκέπτεται διαφορετικά. Ας αγαπήσουμε τα χριστιανικά ήθη και ας βιάσουμε την θέλησή μας σ΄ αυτά, υποχρεώνοντάς την να σηκώνει τον ελαφρό ζυγό του Κυρίου ταπεινά και υπομονετικά. Ας αγαπήσουμε όλες τις χριστιανικές τελετουργίες και ακολουθίες που μας νουθετούν, μας διορθώνουν, μας αγιάζουν. Ας βιάσουμε την καρδιά μας μ’ αυτές, προωθώντας την να μεταφέρει τις προτιμήσεις της από τα γήινα και τα φθαρτά στα ουράνια και άφθαρτα.
Ας περιορίσουμε το εαυτό μας σαν να μπαίναμε σε κλουβί. Η μάλλον ας σύρουμε τον εαυτό μας, σαν να περνούσαμε μέσα από μια στενή διάβαση. Ας είναι αυτή στενή, για να μη μπορεί να περεκκλίνει κανείς ούτε δεξιά, ούτε αριστερά. Αναμφίβολα όμως θα λάβουμε δι’ αυτής της στενής οδού ως αντάλλαγμα την βασιλεία των ουρανών. Διότι αυτή η βασιλεία, καθώς γνωρίζετε, είναι η βασιλεία του Κυρίου. Ο Κύριος καθώρισε αυτή την στενή οδό και μας είπε: Πηγαίνετε ακριβώς από αυτή την οδό και θα επιτύχετε την βασιλεία των ουρανών.»


Άγιος Θεοφάνης ο ΈγκλειστοςΠηγή: http://agiabarbarapatras.blogspot.com/2011/03/blog-post_3217.html

Η καρδιά και ο Θεός (Αγίου Θεοφάνους του Εγκλείστου)

ΑΠΟ ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ

Ο Θεός βρίσκεται παντού. Και σαν βρει καρδιά που δεν Του εναντιώνεται, καρδιά ταπεινή, μπαίνει μέσα της και τη γεμίζει χαρά. Τόση είναι η χαρά της καρδιάς που έχει μέσα της το Θεό, ώστε κολλάει πάνω Του και δεν θέλει ποτέ να Τον αποχωριστεί. Σε καρδιά φουσκωμένη από εγωισμό δεν πλησιάζει ο Κύριος. Κι έτσι αυτή καταθλίβεται, μαραζώνει και σιγολιώνει, βυθισμένη στην άγνοια, τη λύπη και το σκοτάδι. Όσο αμαρτωλοί κι αν είμαστε, μόλις στραφούμε με μετάνοια και πόθο προς τον Κύριο, η θύρα της καρδιάς μας ανοίγει σ’ Εκείνον. Η εσωτερική ακαθαρσία ξεχύνεται έξω, για να παραχωρήσει τη θέση της στην καθαρότητα, την αρετή, τον ίδιο το Σωτήρα, τον μεγάλο Επισκέπτη της ψυχής, τον κομιστή της χαράς, του φωτός, του ελέους. Θείο δώρο είναι αυτή η ευλογημένη κατάσταση, όχι δικό μας κατόρθωμα. Και αφού είναι δώρο, πρέπει να ευχαριστούμε το δωρητή με ταπείνωση. Ταπείνωση! Η βάση κάθε αρετής και η προϋπόθεση της πνευματικής καρποφορίας! Έχετε ταπείνωση; Έχετε το Θεό. Τα έχετε όλα! Δεν έχετε ταπείνωση; Τα χάνετε όλα! Να συντηρείτε, λοιπόν, στην καρδιά σας το αίσθημα της ταπεινοφροσύνη ς. Η φυσική και ομαλή σχέση μας με το Θεό προϋποθέτει καρδιά έμπονη, συντριμμένη και ολοκληρωτικά αφοσιωμένη σ’ Αυτόν, καρδιά που μυστικά αναφωνεί κάθε στιγμή: “Κύριε, εσύ τα γνωρίζεις όλα· σώσε με!”. Αν παραδοθούμε στα χέρια Του, η σοφή και άγια βουλή Του θα κάνει μ’ εμάς και σ’ εμάς ό,τι είναι πρόσφορο για τη σωτηρία μας… Το έργο της αδιάλειπτης προσευχής δεν είναι μόνο για τους ησυχαστές, αλλά για όλους τους χριστιανούς, στους οποίους ο Κύριος, μέσω του αγίου αποστόλου, παραγγέλλει: «Αδιαλείπτως προσεύχεσθε». Υπάρχουν διάφορες βαθμίδες προσευχής μέχρι την αδιάλειπτη. Όλες είναι έργο του Θεού, που παρακολουθεί τις καρδιές των ανθρώπων εξίσου, ανεξάρτητα από την ιδιότητα τους ως μοναχών ή κοσμικών. Και όταν μια καρδιά, όποια κι αν είναι, στρέφεται σ’ Αυτόν, την πλησιάζει με αγάπη και ενώνεται μαζί της.
Πώς διατηρείται στην καρδιά ο φόβος του Θεού. Ο φόβος του Θεού είναι γέννημα της πίστεως και προϋπόθεση της πνευματικής προκοπής. Όταν εγκατασταθεί στην καρδιά, σαν τον καλό νοικοκύρη τα ταχτοποιεί όλα. Έχουμε φόβο Θεού; Αν ναι, ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο, που μας τον έδωσε, και ας τον φυλάξουμε σαν πολύτιμο θησαυρό. Αν, όμως, δεν τον έχουμε, ας κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τον αποκτήσουμε, γνωρίζοντας ότι για την έλλειψή του ευθύνονται η απροσεξία και η αμέλειά μας. Από το φόβο του Θεού γεννιέται η μετάνοια, η συντριβή, το πένθος για τις αμαρτίες. Μακάρι το αίσθημα αυτό, ο πρόδρομος της σωτηρίας, να μην απομακρύνεται ποτέ από την καρδιά! Για να διατηρηθεί μέσα μας ο φόβος του Θεού, πρέπει να κρατάμε αδιάλειπτη τη μνήμη του θανάτου και της Κρίσεως, ενωμένη με τη συναίσθηση της παρουσίας του Κυρίου: Ο Θεός είναι πάντα κοντά μας και μέσα μας, βλέποντας, ακούοντας και γνωρίζοντας τα πάντα, ακόμα και τους πιο κρυφούς λογισμούς μας. Όταν αυτή η τριάδα -φόβος Θεού, μνήμη θανάτου, συναίσθηση θείας παρουσίας- εγκατασταθεί μέσα μας, τότε η προσευχή ξεχύνεται από την καρδιά αυθόρμητα· τότε η ελπίδα της σωτηρίας γίνεται στερεή. Το φόβο του Θεού τίποτα δεν τον διατηρεί τόσο, όσο η μνήμη της φοβερής Κρίσεως. Η μνήμη, όμως, αυτή δεν πρέπει να μας δημιουργεί αθυμία, αλλά να μας εμπνέει αγωνιστικότητα και μετάνοια. Ας προσπαθούμε να μένουμε αμόλυντοι από το ρύπο της αμαρτίας. Κι αν κάποτε-κάποτε αμαρτάνουμε, ας καθαριζόμαστε με την Εξομολόγηση. Έτσι, ελπίζοντας πάντα στο έλεος του Θεού, δεν θα λιποψυχούμε. Ο Κριτής μας, άλλωστε, είναι σπλαχνικός και φιλάνθρωπος. Δεν ψάχνει να βρει κάτι για να μας καταδικάσει. Απεναντίας, ψάχνει κάτι, το παραμικρό, για να μας δικαιώσει. Θεός και συνείδηση. Αν εγκάρδια αποφασίσετε να υπακούετε πάντοτε στον Κύριο και μ’ ολόκληρη την πολιτεία σας να ευαρεστείτε Εκείνον μόνο, κι αν ύστερα, σε κάθε αδιέξοδο και κάθε ανάγκη σας, στρέφεστε με πίστη και αφοσίωση πάλι σ’ Εκείνον μόνο, τότε να είστε βέβαιος ότι όλα στη ζωή σας, τόσο την πνευματική όσο και την εγκόσμια, θα εξελίσσονται με επιτυχία. Είναι μεγάλο πράγμα να συνειδητοποιήσει κανείς ότι χωρίς το Θεό τίποτα δεν μπορεί να κάνει και, αφού το συνειδητοποιήσει, να καταφεύγει με εμπιστοσύνη στη βοήθειά Του.
Εκείνον μόνο, κι αν υστέρα, σε κάθε αδιέξοδο και κάθε ανάγκη σας, στρέφεστε με πίστη και αφοσίωση πάλι σ’ Εκείνον μόνο, τότε να είστε βέβαιος ότι όλα στη ζωή σας, τόσο την πνευματική όσο και την εγκόσμια, θα εξελίσσονται με επιτυχία. Είναι μεγάλο πράγμα να συνειδητοποιήσει κανείς ότι χωρίς το Θεό τίποτα δεν μπορεί να κάνει και, αφού το συνειδητοποιήσει, να καταφεύγει με εμπιστοσύνη στη βοήθειά Του. Η συνείδηση πρέπει να κατευθύνει σωστά τη ψυχή και να την πληροφορεί αλάθητα για το αγαθό σε κάθε περίσταση. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να το κάνει, αν δεν είναι καθαρή και φωτισμένη. Ας την καθαρίσουμε, λοιπόν, με την άσκηση και την τήρηση των εντολών του Κυρίου, που απαλλάσσουν την καρδιά από τα πάθη, και ας τη φωτίσουμε με το θείο φως, μελετώντας το Ευαγγέλιο. Από κει θα αντλήσουμε τους σοφούς κανόνες, με τους οποίους θα χειραγωγήσουμε τη συνείδησή μας στο άγιο θέλημα του Θεού.
(Αγ. Θεοφάνους του Εγκλείστου, «Ο δρόμος της ζωής» -επιλογές-, Ι.Μ.Παρακλήτου)
Πηγή: fdathanasiou.wordpress.com

Μερικές πρακτικές οδηγίες για την Προσευχή (Αγ. Θεοφάνους του Εγκλείστου, «Ο δρόμος της ζωής»-επιλογές, Ι.Μ.Παρακλήτου)

Η συγκέντρωση του νου την ώρα της προσευχής.

Τι να κάνουμε, όταν ο νους μας τρέχει εδώ κι εκεί και δεν μπορούμε να τον συμμαζέψουμε στην προσευχή;

       Όταν είμαστε μόνοι στο σπίτι, μπορούμε ν’ αναβάλουμε την έναρξη της προσευχής ή, αν έχουμε ήδη αρχίσει, να τη διακόψουμε για λίγο. Αν και ύστερα απ’ αυτό το μικρό διάλειμμα ο νους μας δεν συνεργάζεται με την προαίρεση μας, τότε δεν έχουμε παρά να του επιβάλουμε με τη βία, θέλει δεν θέλει, να συγκεντρωθεί στην προσευχή, σ’ όποιο βαθμό βέβαια είναι δυνατόν. Μέσα στην εκκλησία, πάλι, μερικές φορές δεν ακούμε ή δεν καταλαβαίνουμε όσα ψάλλονται, διαβάζονται ή εκφωνούνται. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, σταθείτε νοερά ενώπιον του Κυρίου και αφοσιωθείτε στην ευχή του Ιησού. Πρέπει να ξέρετε, πάντως, ότι στο ναό, κατά την τέλεση οποιασδήποτε ακολουθίας, και κατεξοχήν της θείας Λειτουργίας, κάθε λατρευτική πράξη, κάθε κίνηση έχει τη σημασία της. Όποιος, λοιπόν, γνωρίζει και κατανοεί τη σημασία κάθε πτυχής της τελετουργίας, συμμετέχει με επίγνωση στη σύναξη των πιστών και τρέφει την ψυχή του με το ουράνιο μάννα, που προσφέρεται άφθονα στα πνευματικά συμπόσια της εκκλησιαστικής λατρείας.

Η νύχτα, ιδιαίτερα οι μεταμεσονύκτιες ώρες, είναι το πιo κατάλληλο χρονικό διάστημα για προσευχή.

Πόσες μετάνοιες να κάνει κανείς, λέγοντας την ευχή;

 Όσες θέλει, μικρές ή μεγάλες, ανάλογα με τη σωματική δύναμη και την ψυχική διάθεση του. Καλό είναι, πάντως, να καθορίσει έναν ελάχιστο αριθμό μετανοιών για κάθε μέρα και να τις εκτελεί με αυστηρή συνέπεια.

Το Ευαγγέλιο δεν είναι ανάγκη να το διαβάζετε όρθιος. Καθιστός το κατανοείτε καλύτερα, γιατί δεν κουράζεστε, κι έτσι η προσοχή σας συγκεντρώνεται στο ιερό κείμενο, χωρίς να μειώνεται η ευλαβική σας διάθεση. Όσο για τους Ψαλμούς, διαβάζετε όσους μπορείτε και επιθυμείτε. Έναν, δύο, τρεις ή περισσότερους…

Μπορείτε να κοινωνάτε συχνά, φτάνει να είστε κάθε φορά σωστά προετοιμασμένος.

Τί σημαίνει να έχουμε καθαρή συνείδηση ως προς τα υλικά πράγματα και αντικείμενα; Σημαίνει να μην κάνουμε κακή χρήση των πραγμάτων, αλλά να τα χρησιμοποιούμε συνετά και να τα συντηρούμε με τη μεγαλύτερη δυνατή επιμέλεια.

Η αδιάλειπτη μνήμη του Θεού

Θέλεις να μην ξεφεύγει ο νους σου την ώρα της προσευχής και της ακολουθίας; Αγωνίσου να θυμάσαι το Θεό κάθε στιγμή της ημέρας, είτε είσαι μόνος είτε μαζί με άλλους, στο σπίτι, στη δουλειά, στο δρόμο, παντού. Έτσι, και την ώρα της προσευχής ή της ακολουθίας στο ναό, ο νους σου θα είναι συγκεντρωμένος σ’ Εκείνον και ευλαβικά θα επικοινωνεί μαζί Του.

Πότε είναι ευάρεστη στο Θεό η προσευχή μας

Θυμηθείτε ότι η προσευχή δεν είναι λόγια και μετάνοιες, αλλά προσήλωση του νου και της καρδιάς στο Θεό. Είναι δυνατό να διαβάσετε όλες τις τακτές ακολουθίες της ημέρας και να εκτελέσετε όλες τις καθορισμένες μετάνοιες, αλλά η επαφή σας με το Θεό να είναι είτε εντελώς ανύπαρκτη είτε ασήμαντη, με το νου σκορπισμένο και την καρδιά κρύα. Έτσι κάνετε τον κανόνα σας, όχι όμως προσευχή. Μια τέτοια «προσευχή» είναι εφάμαρτη. Ο Κύριος να μας φυλάξει!

Με φόβο και τρόμο πρέπει να επιτελούμε τα έργα του Θεού -αυτό να το θυμάστε πάντα. Με κάθε τρόπο και μ’ όλη σας τη δύναμη προσπαθήστε να έχετε το νου σας στα λόγια της προσευχής ή, όπως λέει ο όσιος Ιωάννης ο Σιναΐτης, να κλείνετε το νου σας μέσα στα λόγια της προσευχής. Τη στιγμή που αρχίζετε να προσεύχεστε, πρέπει όλη σας η προσοχή να είναι συγκεντρωμένη στο Θεό και να μην απομακρύνεται απ’ Αυτόν…

Τότε μόνο να θεωρήσετε ότι προσευχηθήκατε καλά, όταν, τελειώνοντας, η ψυχή σας δονείται από συντριβή και αυτομεμψία. Στη διάρκεια της ημέρας προσπαθήστε, με την αδιάλειπτη προσευχή, να βρίσκεστε νοερά ενώπιον του Κυρίου κάθε στιγμή, όπως βρίσκονται οι άγγελοι. Εκείνοι Του προσφέρουν την ακατάπαυστη δοξολογία. Εμείς ας Του προσφέρουμε τη μετάνοιά μας.

Πότε εισακούεται από το Θεό η προσευχή μας

Να πως πρέπει να ζητάς κάτι από το Θεό: «Κύριε, Εσύ βλέπεις ότι χρειάζομαι το τάδε πράγμα ή ότι υποφέρω από τη δείνα συμφορά. Βοήθησε με, όπως ξέρεις και όπως θέλεις! Γενηθήτω το θέλημά Σου…».

Μ’ αυτή την εσωτερική τοποθέτηση, να προσεύχεσαι πολύ. Όχι μια φορά, έστω και παρατεταμένα, ούτε για μια μέρα μόνο, αλλά για εβδομάδες, μήνες, χρόνια… Όλο να ικετεύεις, όλο να κραυγάζεις: «Κύριε, βοήθησε με! Κύριε, λύτρωσε με! ‘Ωστόσο, ας μη γίνει ό,τι θέλω εγώ, μα ό,τι θέλεις Εσύ». Αυτό ακριβώς έλεγε και ο Χριστός στη Γεθσημανή, όταν προσευχόταν στον Πατέρα Του. Και η χήρα της ευαγγελικής παραβολής βρήκε τελικά το δίκιο της από τον άδικο εκείνο δικαστή, μόνο και μόνο επειδή δεν κουράστηκε να τον παρακαλάει για πολύν καιρό. Κάποιος σοφός είπε το λόγο τούτο: «Πρέπει να γίνεις φορτικός στο Θεό και στους άγιους Του!».

Η δύναμη της προσευχής

Η δύναμη της προσευχής βρίσκεται όχι στον εξωτερικό τύπο της, αλλά στο περιεχόμενο, στο πνεύμα της.

Προσπαθείτε να βιώσετε την προσευχή. Αυτό ακριβώς είναι που χρειάζεται. Κάποιος από τους πατέρες λέει, πως, όταν προσευχόμαστε, πρέπει να αισθανόμαστε όπως οι υπόδικοι μπροστά στο δικαστή.

Ρώτησε κάποιος έναν ασκητή: «Πώς να στέκομαι στην προσευχή;» Κι εκείνος αποκρίθηκε: «Να στέκεσαι σαν σε κριτήριο, με το βλέμμα σου προσηλωμένο στα χείλη του Κυρίου, που την επόμενη κιόλας στιγμή -έτσι να πιστεύεις- θα προφέρουν την τελευταία απόφαση για σένα: «Έλα κοντά μου!’ ή ‘Φύγε μακριά μου’. Και να κραυγάζεις: ‘Κύριε, ελέησον!».

Νομίζω, ακόμα, πως η ευχή του Ιησού είναι η καλύτερη και δυνατότερη προσευχή για κάθε περίσταση, μόνο που πρέπει να τη λέμε όχι μηχανικά, δίχως συναίσθηση, αλλά με συμμετοχή του νου και της καρδιάς.

(Αγ. Θεοφάνους του Εγκλείστου, «Ο δρόμος της ζωής»-επιλογές, Ι.Μ.Παρακλήτου)

Με τον καιρό ο Θεός, βλέποντας την ταπείνωση και την καρτερία μας, θα μας ξαναστείλει τη χάρη Του…( Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος )

ΑΠΟ ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ


Η ψυχρότητα στην προσευχή οφείλεται είτε σε ψυχική κόπωση είτε σε πνευματικό κορεσμό είτε σε σωματικές απολαύσεις και αναπαύσεις είτε σε πάθη, που κυριεύουν την ψυχή, προπαντός στην έπαρση. Όλα αυτά είναι ενάντια στην πνευματική ζωή, μέσα στην οποία κεντρική θέση κατέχει η προσευχή. Έτσι, πρώτα και κύρια προκαλούν το στέρεμα της πηγής της προσευχής μέσα μας. Αυτό, όμως, μπορεί να oφείλεται και σε απομάκρυνση της χάριτος, που συμβαίνει με θεία παραχώρηση.
Και να γιατί: Όταν η ψυχή μας φλέγεται από τον πόθο του Θεού και από την καρδιά μας ξεχύνεται ολόθερμη προσευχή, δεν έχουμε παρά ελεητική επίσκεψη της χάριτος. Εμείς όμως, όταν η ευλογημένη αυτή κατάσταση παρατείνεται για πολύ, νομίζουμε ότι κατορθώσαμε κάτι σπουδαίο με το δικό μας αγώνα και κυριευόμαστε από την κενοδοξία.
Για λόγους παιδαγωγικούς, λοιπόν, απομακρύνεται η χάρη και μένει η ψυχή μας μόνη της, γυμνή και αδύναμη, ανίκανη να ζήσει πνευματικά, ψυχρή και απρόθυμη να προσευχηθεί … Τί θα κάνουμε, λοιπόν, για να ξεφύγουμε απ’ αυτή την κατάσταση; Πρώτα-πρώτα θα φροντίσουμε να εξουδετερώσουμε τις αιτίες της. Και ύστερα, παρ’ όλη την ψυχρότητα της ψυχής μας, θα κάνουμε με επιμονή και υπομονή τον καθημερινό προσευχητικό κανόνα μας, προσπαθώντας αφ’ ενός να συγκεντρώνουμε το νου μας στα λόγια των ευχών και αφετέρου να ξεσηκώνουμε μέσα στην καρδιά μας αισθήματα φιλόθεα.
Με τον καιρό ο Θεός, βλέποντας την ταπείνωση και την καρτερία μας, θα μας ξαναστείλει τη χάρη Του, που θα διώξει το πνεύμα της ψυχρότητος, όπως ο άνεμος διώχνει την ομίχλη.
Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος

Οσιος Θεοφάνης ὁ Ἐρημίτης (10 Ιανουαρίου)

Ὅσιος Θεοφάνης, κατά κόσμο Γεώργιος Γκοβόροβ, γεννήθηκε στίς 10 Ἰανουαρίου 1815 στό χωριό Ὄρελ τῆς Ρωσίας. Οἱ γονεῖς του ὀνομάζονταν Βασίλειος καί Τατιάνα. Σπούδασε στό ἐκκλησιαστικό σεμινάριο τοῦ Λιβένκ καί στή θεολογική ἀκαδημία τοῦ Κιέβου. Στίς 11 Φεβρουαρίου 1841 κείρεται μοναχός καί λαμβάνει τό ὄνομα Θεοφάνης. Ἐργάσθηκε Ἱεραποστολικά καί τό 1855 ἀνέλαβε τή διεύθυνση τῆς ἐκκλησιαστικῆς σχολῆς Ὅλονετς. Τό ἔτος 1856 ταξίδεψε γιά ἐκκλησιαστικές ὑποθέσεις στήν Κωνσταντινούπολη καί στίς 29 Μαΐου 1859 ἐξελέγη Ἐπίσκοπος τῆς πόλεως Ταμπώφ καί Βλαντιμίρ.
Λίγο ἀργότερα ἀφιερώνεται στήν ἄσκηση καί ζεῖ ἔγκλειστος ἀκολουθώντας τόν βίο τῶν Ἁγίων Ἀσκητῶν τῆς Ρωσίας.
Ὁ Ὅσιος Θεοφάνης κοιμήθηκε μέ εἰρήνη, τό ἔτος 1894.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx

Εμπειρική δογματική του π. Ιωάννη Ρωμανίδη (Σχολιασμός Σεβ. Ιεροθέου Βλάχου +Βιβλιοπαρουσίαση

Ορισμός του δόγματος κατά τον δάσκαλο 
της Ορθοδοξίας π. Ιωάννη Ρωμανίδη

Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου

Οι Πατέρες των Οικουμενικών Συνόδων απεφάνθησαν για διάφορα δογματικά και κανονικά θέματα που είχαν ανακύψει στην εποχή τους. Τα δόγματα λέγονται όροι, διότι καθορίζουν τα όρια μεταξύ της αλήθειας και της πλάνης και εκφράζουν την αποκάλυψη του Θεού που δόθηκε στους Αγίους. Η ηθική-ήθος είναι η εφαρμογή του δόγματος, είναι το βίωμα που συνδέεται με το δόγμα και αναφέρεται στην όλη ζωή του Χριστιανού, αλλά και την ενότητα της Εκκλησίας.

Επομένως, υφίσταται πολύ στενή σχέση μεταξύ δόγματος και ηθικής, μεταξύ πίστεως και ζωής. Δεν μπορεί να υπάρξη διαχωρισμός μεταξύ αυτών των δύο. Αυτό θα εξετασθή στα επόμενα. Πρώτα θα δούμε την ουσία και σημασία του δόγματος και έπειτα την ουσία και σημασία της ηθικής.

Όταν εδώ γίνεται λόγος για δόγματα, δεν εννοούνται από πλευράς φιλοσοφικής, επιστημονικής, κοινωνιολογικής, θρησκευτικής, αλλά από πλευράς εκκλησιαστικής, θεολογικής. Γιατί δόγματα εντοπίζονται σε όλες τις ουμανιστικές και κοινωνικές οργανώσεις. Σημασία, όμως, έχει πώς η Εκκλησία, δια των Αγίων Πατέρων της, ομιλεί περί δογμάτων.

Τα δόγματα είναι οι αποφάνσεις των Αγίων Πατέρων στις Οικουμενικές Συνόδους, όταν αντιμετώπιζαν αιρετικές διδασκαλίες που αλλοίωναν την αποκαλυπτική αλήθεια. Προηγείτο μια αιρετική διδασκαλία για τον Χριστό, το Άγιον Πνεύμα, γενικά για τον Τριαδικό Θεό, γύρω από την θεολογία των Προσώπων της Αγίας Τριάδος και την θεία Οικονομία, δηλαδή την ενανθρώπηση του Δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος, του Υιού και Λόγου του Θεού, και έπειτα οι Άγιοι Πατέρες συνέρχονταν σε Τοπικές και Οικουμενικές Συνόδους και οριοθετούσαν την Ορθόδοξη πίστη.

Κεντρικό πρόσωπο για το οποίο συζητούσαν οι Άγιοι Πατέρες ήταν ο Χριστός, στον οποίον ενώθηκαν η θεία με την ανθρώπινη φύση, ατρέπτως, ασυγχύτως, αχωρίστως, αδιαιρέτως. Οπότε, οι Άγιοι Πατέρες δεν έκαναν αφηρημένες φιλοσοφικές συζητήσεις για την Αγία Τριάδα.

• «Πάντοτε συζητούσαν αυτό το συγκεκριμένο Πρόσωπο, το οποίο ενεφανίζετο στους Προφήτες και απεκάλυπτε μέσα στον εαυτό Του τον Πατέρα εν Αγίω Πνεύματι, οπότε δεν συζητούσαν κατά τρόπον αφηρημένο το δόγμα της Αγίας Τριάδος, αλλά συζητούσαν αυτό το συγκεκριμένο πρόσωπο της Παλαιάς Διαθήκης, το οποίον απεκαλύφθη στους Προφήτες και μετά εν σαρκί στους Αποστόλους».

Έτσι, δόγμα ονομάζεται η οριοθέτηση της αποκαλύψεως. Στην ουσία, όμως, το δόγμα δείχνει τον αποκαλυπτόμενο εν δόξη Χριστό. Πρόκειται για την έκφραση των θεοφανειών, τόσο της Παλαιάς όσο και της Καινής Διαθήκης. Το δόγμα δεν είναι μια απλή εξωτερική ομολογία, αλλά είναι η διατύπωση της αποκαλυπτικής αλήθειας. Και αυτό το έκαναν οι Άγιοι Πατέρες, γιατί υπήρχε ειδικός λόγος, αφού οι αιρετικοί αμφισβητούσαν την αποκάλυψη. Έτσι, υπάρχει διαφορά μεταξύ δόγματος και ερμηνείας.

«Για τους Πατέρες της Εκκλησίας, όταν λέμε δόγμα της Αγίας Τριάδος είναι οι θεοφάνειες. Δεν είναι ούτε τρεις υποστάσεις, ούτε μία ουσία, ούτε το ομοούσιος, τίποτα απ’ αυτά τα πράγματα, τα οποία είναι νοηματικά κριτήρια εναντίον των αιρετικών, τα οποία οι Πατέρες, όταν κάνανε ερμηνεία περί Αγίας Τριάδος, δεν τα χρησιμοποίησαν αυτά. Αυτά είναι για τους αιρετικούς.

Όταν κάνουν μαθήματα εσωτερικά μέσα στην Εκκλησία (δηλαδή, ομιλίες στους Χριστιανούς), κάνουν ερμηνεία. Αγία Τριάδα είναι οι θεοφάνειες της Παλαιάς Διαθήκης. Γιατί ψέλνουμε την αποκάλυψη της Αγίας Τριάδος στην Βάπτιση του Χριστού; Διότι αποκαλύφθηκε στον Ιωάννη τον Βαπτιστή ότι ο Χριστός είναι ο Άγγελος Κυρίου της Παλαιάς Διαθήκης, ότι βλέποντας τον Χριστό βλέπουμε τον Πατέρα, εν Πνεύματι Αγίω».

Επομένως, τα δόγματα χρησιμοποιούνται ως φάρμακα για τους άρρωστους πνευματικά, προκειμένου να θεραπευθούν.

Αφού ο Θεός είναι ένας και μοναδικός, γιατί μιλούμε για Αγία Τριάδα; Από Dogma

Συχνά ακούμε προκλητικές κριτικές που χλευάζουν τον Χριστιανισμό προτάσσοντας την ερώτηση αν είναι ένας και μοναδικός ο Θεός ή Αγία τριάδα.

Η αποδοχή της υπάρξεως ή μη του Θεού είναι θέμα πίστεως. Δεν αποδεικνύεται, αλλά πιστεύεται. Η Ορθόδοξη Εκκλησία πιστεύει ότι τον Αληθινό Θεό και τον τριαδικό τρόπον υπάρξεως αυτού μας απεκάλυψε ο ίδιος ο Υιός του Θεού με την Σάρκωσή του. Βεβαίως ο κάθε άνθρωπος μπορεί να έχει οποιαδήποτε ιδέα περί του Θεού. Όμως για μας τους Ορθόδοξους Χριστιανούς πίστις μας είναι, ότι ο Θεός είναι Τριαδικός, γιατί είναι ΑΓΑΠΗ. Αγάπη δε χωρίς άλλο πρόσωπο είναι ανύπαρκτη.
Ο αείμνηστος Καθηγητής  της Δογματικής  Χρήστος Ανδρούτσος, γράφει:»Κατά την πίστιν της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας ο εις Θεός την ουσίαν είναι Τριαδικός τας υποστάσεις, Πατήρ, Υιός και Άγιον Πνεύμα. Τα τρία αυτά πρόσωπα δεν είναι ούτε όψεις ή εκφάνσεις της μιας θεϊκής  ουσίας, ως εδέχετο ο Σαβελλιανισμός, ούτε αυθυπόστατα κέντρα ή μορφές αποκολύψεως, ώστε να αποτελώνται τρεις θεοί αντί ενός, αλλά είναι τρόπος της αϊδίου  υπάρξεως του ενός  Θεού, εν οις διακρίνεται άμα και συνάπτεται η θεότης.» (σελίς 72-73).
Η διάκριση  των τριών θείων προσώπων έγκειται εις το ότι ο μεν αγέννητος Πατήρ γεννά φύσει αϊδίως τον Υιον και εκπορεύει το  Πνεύμα τον Άγιον, ο δε Υιος γεννάται αχρόνως εκ του Πατρός και το  Άγιον Πνεύμα εκπορεύται εκ του Πατρός. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε τρεις θεούς, αλλά τρεις διακεκριμένους μεταξύ των φορείς της μιας θείας ουσίας, η οποία ενυπάρχει εις τα τρία πραγματικά διαφορετικά πρόσωπα, έκαστον των οποίων κατέχει όλην την θείαν ουσίαν. Τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος συνάπτονται μεταξύ τους, δεδομένου ότι ενυπάρχουν ασυγχύτως και ατρέπτως μεταξύ τους και περιχωρούνται. Ο μεν Πατήρ ενυπάρχει και περιχωρεί ασυγχύτως εις τον Υιόν και το Άγιον Πνεύμα, ο δε Υιός εις τον Πατέρα  και το Άγιον Πνεύμα, και το Πνεύμα το Άγιον εις τον Πατέρα και τον Υιόν.

Η ερμηνεία της εικόνας της Αγίας Τριάδας

 

 

 

          Για το δόγμα της Αγίας Τριάδος, εκτός από τις ρητές μαρτυρίες της Καινής Διαθήκης, έχουμε και υπαινιγμούς στην Παλαιά Διαθήκη. Ένας από αυτούς τούς υπαινιγμούς είναι και η εμφάνιση του Θεού στον Αβραάμ υπό την μορφή τριών ανδρών.
          Στη Γένεση  (18,1)  ο Αβραάμ δέχτηκε  την επίσκεψη τριών αγνώστων  άνδρων . Ο Αβραάμ τους υποδέχτηκε με εγκαρδιότητα και αγάπη, παρ᾿ όλο που του ήταν άγνωστοι. Στη συνέχεια τους παρέθεσε πλούσιο τραπέζι. Κατά την συζήτηση οι άγνωστοι επισκέπτες ανήγγειλαν στον Αβραάμ ότι η γυναίκα του η Σάρρα θα αποκτήσει παιδί μέσα σ' ένα χρόνο, όπως και έγινε.

         Οι Πατέρες της Εκκλησίας στο βιβλικό αυτό γεγονός είδαν μία προτύπωση του μυστηρίου της Αγίας Τριάδος, το οποίο απεκαλύφθη πλήρως στην Καινή Διαθήκη. Για αυτό και η φιλοξενία του Αβραάμ απεικονίστηκε στη σχετική εικόνα. Επειδή στην συνέχεια της βιβλικής διηγήσεως οι δύο από τους τρεις άνδρες εμφανίζονται ως Άγγελοι, επικράτησε να εικονίζονται και οι τρεις με την αγγελική μορφή. Μια τέτοια εικόνα υπήρχε και τιμούνταν στους αρχαίους καιρούς στο μέρος, όπου έγινε η φιλοξενία του Αβραάμ κατά την μαρτυρία του Ευσεβίου Καισαρείας.

           Η υπεροχή του μέσου Αγγέλου επικράτησε σε πολλές εικόνες της φιλοξενίας. Αυτό οφείλεται στην ερμηνεία, που έδωσαν μερικοί Πατέρες της Εκκλησίας (Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Ιωάννης Δαμασκηνός) στο γεγονός. Οι Πατέρες είδαν στην φιλοξενία του Αβραάμ την εμφάνιση του Ιησού Χριστού συνοδευόμενου από δύο Αγγέλων, ενώ άλλοι (Κύριλλος ο Αλεξανδρείας, Αμβρόσιος ο Μεδιολάνων) ερμήνευσαν την επίσκεψη των τριών ανδρών ως προτύπωση ολοκλήρου της Αγίας Τριάδος.
           Είναι άξιον παρατηρήσεως, ότι ο μέσος άγγελος όχι μόνο υπερέχει στο μέγεθος των δύο άλλων αλλά είναι και ο μόνος που κρατάει ειλητάριο. Αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο της εικονογραφίας του Χριστού, ήδη από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, γι' αυτό και υποστηρίχτηκε ότι, επειδή μάλιστα έχει και ένσταυρο φωτοστέφανο, ότι συμβολίζει τον Χριστό ή κατ᾿ άλλους τον Θεό Πατέρα.
         Στην δεύτερη περίπτωση που οι Άγγελοι εικονίζονται ως ισοκέφαλοι, χωρίς δηλαδή διάκριση μεγέθους και άλλων χαρακτηριστικών, η εικόνα θέλει να δηλώσει την ισοτιμία των Προσώπων της Αγίας Τριάδος.

 

 

 

 

 Η Αγία Τριάδα με τη μορφή τριών αγγέλων στη "φιλοξενία του Αβραάμ" (Θεοφάνης ο Έλλην).

 

 

 

          Η πατερική ερμηνεία της φιλοξενίας του Αβραάμ ως συμβολισμού της Αγίας Τριάδος επηρέασε και τα τροπάρια της Εκκλησίας μας. Έτσι ένα τροπάριο της Κυριακής του Παραλύτου παρουσιάζει ωραιότατα τον συμβολισμό: “Μέτοικος ὑπάρχων ὁ ᾿Αβραάμ, κατηξιώθη τυπικῶς ὑποδέξασθαι, ἑνικόν μέν Κύριον ἐν τρισίν ὑποστάσεσιν, ὑπερούσιον, ἀνδρικαῖς δέ μορφώσεσιν” (Κανών Μεσονυκτικού, ωδή στ´).

Ο ΘΕΟΣ ΩΣ ΤΡΙΑΣ - ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ (Κάλλιστος Γουέαρ, Επίσκοπος Διοκλείας)

 

 

Η ελπίς μου ο Πατήρ,
καταφυγή μου ο Υιός,
σκέπη μου το Πνεύμα το Άγιον,
Τριάς αγία, δόξα σοι.
(Προσευχή του Αγ. Ιωαννικίου)

Άναρχε άκτιστε Τριάς, αμέριστε Μονάς,
η τρία ούσα και εν Πατήρ, Υιός και Πνεύμα,
εις ο Θεός, προσδέχου τον ύμνον, εκ των
πηλίνων γλωσσών, ως εκ στομάτων φλογερών.
(Από το Τριώδιο)



 

 

 

Ο ΘΕΟΣ ΩΣ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΑΓΑΠΗ

«Πιστεύω εις ένα Θεόν»: έτσι βεβαιώνουμε στην αρχή του «Πιστεύω». Αλλ' αμέσως μετά συνεχίζουμε για να πούμε πολύ περισσότερ' απ' αυτό. Πιστεύω, συνεχίζουμε, σ' ένα Θεό που είναι ταυτόχρονα τρεις, Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα. Υπάρχει μέσα στο Θεό πραγματική διαφοροποίηση αλλά και αληθινή ενότητα. Ο Θεός των Χριστιανών δεν είναι μόνο μία μονάδα αλλά μία ένωση, όχι μόνο ενότητα αλλά και κοινότητα. Υπάρχει μέσα στο Θεό κάτι ανάλογο προς την «κοινωνία». Δεν είναι ένα πρόσωπο μόνο του, που αγαπάει μόνο τον εαυτό του, δεν είναι μία μονάδα που αυτοπεριέχεται ή «Ο Ένας». Είναι ενότητα τριών: τρία ίσα πρόσωπα, που το καθένα κατοικεί μέσα στ' άλλα δύο με τη δύναμη μιας αέναης κίνησης αμοιβαίας αγάπης. Amo ergo sum, «Αγαπώ γι' αυτό υπάρχω»: ο τίτλος του ποιήματος της Kathleen Raine μπορεί να χρησιμέψει σαν ένα υπόδειγμα για το Θεό -την Αγία Τριάδα.

: «Χαίρε της Τριάδος τους μύστας φωτίζουσα»

Η Κυριακή της Ορθοδοξίας προβάλλει την ορθόδοξη διδασκαλία και πίστη για να ενισχύσει το φρόνημα του πιστού λαού και να τιμήσει τους αγωνιστές αγίους, μάρτυρες και ομολογητές. Είναι όμως απαραίτητο ο ορθόδοξος χριστιανός να είναι γνώστης της πίστεως, να γνωρίζει τα δόγματα της Εκκλησίας και να τα εφαρμόζει στη ζωή του. Η γνώση και η αποδοχή μέσω του βιώματος είναι απαραίτητη για τη σωτηρία κάθε ανθρώπου. Για να σωθούμε, όμως, πρέπει να γνωρίσουμε την αλήθεια.

Ο Χριστός είπε: «εγώ γι’ αυτό γεννήθηκα και γι’ αυτό ήλθα στον κόσμο, για να φανερώσω την αλήθεια· όποιος αγαπάει την αλήθεια καταλαβαίνει τα λόγια μου»1. Σε άλλο σημείο ο Κύριος λέει: «εγώ είμαι η αλήθεια…κανείς δεν έρχεται προς τον Πατέρα παρά δι’ εμού»2. Όταν ο Φίλιππος απευθύνθηκε στο Χριστό και του είπε «Δείξε μας τον Πατέρα σου και αυτό μας αρκεί», ο Χριστός του απάντησε: «Δεν πιστεύεις πως εγώ είμαι αχώριστος από τον Πατέρα και ο Πατέρας από μένα; …και αν δεν πιστεύεις στο λόγο μου, πίστεψε εξαιτίας των ίδιων μου των έργων»3.
Χορηγούμενη

Από τα παραπάνω χωρία καταλαβαίνουμε πως ο Χριστός είναι πρώτον αλήθεια και δεύτερον πως ο Πατέρας και ο Υιός είναι ένα και το αυτό. Μόνο ο Χριστός μπορεί να μας οδηγήσει στον ουράνιο Πατέρα για να μας καταστήσει μετόχους της ζωής του Χριστού. «Η χάρις και η αλήθεια ήλθον δια του Ιησού Χριστού»4. Αυτήν την αλήθεια, όμως, δεν μπορούσαν να την κατανοήσουν ούτε οι ίδιοι οι μαθητές Του μέχρι τη στιγμή της Αναλήψεως του Χριστού, που ο Πατέρας έστειλε δια του Υιού το «Πνεύμα της αληθείας». Αυτό το Άγιο Πνεύμα, σύμφωνα με τα λόγια του Χριστού, θα μας οδηγήσει σε όλη την αλήθεια5. Επειδή, λοιπόν, το κυριότερο δόγμα της Πίστεώς μας είναι η αλήθεια περί της Αγίας Τριάδος, γι’ αυτό και θα αναφερθούμε στο σχετικό στίχο των Β’ Χαιρετισμών στον οποίο η Παναγία εξυμνείται ως «της Τριάδος τους μύστας φωτίζουσα».

Η πίστη στην Αγία Τριάδα είναι, κυρίως, χριστιανική αποκάλυψη. Μια αποκάλυψη που ξεκινά από τη Δημιουργία και καταγράφεται στη Γένεση και δε θα σταματήσει ποτέ να φανερώνεται στον κόσμο. Στο βιβλίο της Γενέσεως στις πρώτες σελίδες που αναφέρεται η Δημιουργία του κόσμου, ο Θεός-Πατέρας και Δημιουργός επικοινωνεί, συνδιασκέπτεται και συναποφασίζει για τη Δημιουργία καθώς χρησιμοποιεί πληθυντικό αριθμό λέγοντας «Ποιήσωμεν άνθρωπον κατ’ εικόνα ημετέραν και καθ’ ομοίωσιν»6. Επίσης, η Αγία Τριάδα αποκαλύπτεται και πάλι στη Βάπτιση του Κυρίου στον Ιορδάνη, όπως μας το αναφέρει και το απολυτίκιο της εορτής «η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις».

Η τελευταία Εντολή του Χριστού που δόθηκε στους αγίους Αποστόλους ήταν: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αυτούς τηρείν πάντα όσα ενετειλάμην υμίν· και ιδού εγώ μεθ’ υμών ειμί πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος»7. Με το να τους προτρέψει να βαπτίζουν τους ανθρώπους όχι «στα ονόματα», αλλά «εις το όνομα» προσδιόρισε την μονάδα και το αδιαίρετο της Μίας Φύσεως ή Ουσίας της Αγίας Τριάδος. Ταυτόχρονα, όμως διακήρυξε την Τριάδα των Υποστάσεων ή Προσώπων στη Μία Θεότητα8.

Το δόγμα της Αγίας Τριάδας Του Μητροπολίτου Γόρτυνος Ιερεμία

---

---

Του Μητροπολίτου Γόρτυνος Ιερεμία
Γενικά περί του δόγματος
1. Αν μας ρωτήσουν τι πιστεύουμε για τον Θεό μας, ας ενώσουμε τα τρία δάχτυλα του δεξιού μας χεριού, όπως όταν κάνουμε τον Σταυρό μας, και να πούμε: Αυτό πιστεύουμε για τον Θεό μας. Τα τρία δάκτυλα δηλώνουν τα τρία Πρόσωπα της θεότητος· είναι διαφορετικά πρόσωπα, αλλά ενωμένα. Ο Θεός μας είναι η Αγία Τριάδα:

Ο Πατέρας, Ο Υιός και το Άγιον Πνεύμα, Τριάδα ομοούσιος και αχώριστος. Στον Θεό μας, λέει ο επίσκοπος Κάλλιστος Γουέαρ, υπάρχει «πραγματική διαφοροποίηση και αληθινή ενότητα». Ακόμη στον Θεός μας έχουμε όχι μόνο ενότητα, αλλά και «κοινωνία». Στον Θεό μας έχουμε ενότητα τριών Προσώπων με κοινωνία μεταξύ τους. Είναι τρία ίσα Πρόσωπα, που το καθένα κατοικεί μέσα στα άλλα δύο.
2. Το Τριαδικό δόγμα είναι σπουδαιότατο, είναι «το κεφάλαιο της πίστεως», όπως το λέει ο άγιος Γρηγόριος ο θεολόγος· γιατί ο σκοπός της πνευματικής μας ζωής είναι να βιώσουμε αυτό το δόγμα. Να γίνουμε όλοι ένα συνεπαρμένοι τελείως μέσα στον κύκλο της αγάπης που υπάρχει στον Θεό. Γι᾽ αυτό και ο Χριστός την νύχτα προτού να σταυρωθεί προσευχήθηκε στον Πατέρα Του και είπε: «Ίνα πάντες εν ώσιν, καθώς Συ, Πάτερ, εν Εμοί καγώ εν Σοί, ίνα και αυτοί εν Ημίν εν ώσιν» (Ιωάν. 17,21).
Μπορεί κάποιος να ερωτήσει: Γιατί να πιστεύουμε τον Θεό ως τρία πρόσωπα και όχι ένα; Σ᾽ αυτό θα απαντήσουμε με την έννοια του Θεού, που γνωρίζουμε από την Αγία Γραφή. Ο Θεός μας κατά την Αγία Γραφή είναι πρόσωπο και αγάπη (βλ. Εξ. 3,14. Α´ Ιωάν. 4,8). Καί ο άνθρωπος, ως εικόνα του Θεού, είναι και αυτός πρόσωπο και αγάπη. Καί το πρόσωπο, με την ιδιότητα της αγάπης, θέλει να έχει αγαπητική κοινωνία με άλλα πρόσωπα. Έτσι έχουμε την έννοια της Αγίας Τριάδος. Επειδή, λοιπόν, πιστεύουμε τον Θεό ως πρόσωπο και όχι ως μια αφηρημένη δύναμη και επειδή ακόμη τον πιστεύουμε ως αγάπη, γι᾽ αυτό τον πιστεύουμε ως Τριαδικό.1
3. Το δόγμα της Αγίας Τριάδος είναι θεμελιώδες δόγμα της πίστης μας. Τα άλλα μεγάλα δόγματα της Εκκλησίας μας και πρώτα απ᾽ όλα το δόγμα της Λύτρωσής μας, βασίζονται πάνω σ᾽ αυτό το δόγμα. Λόγω αυτής της ειδικής σπουδαιότητας που έχει αυτό το δόγμα της Αγίας Τριάδος, το συναντάμε σ᾽ όλα τα Σύμβολα της πίστης μας και σ᾽ όλες τις ιδιωτικές ομολογίες που γράφτηκαν σε διάφορες περιπτώσεις από τους Πατέρες της Εκκλησίας, και σ᾽ όλους τους ύμνους της Εκκλησίας μας. Κάθε λατρευτική ακολουθία αρχίζει με την Αγία Τριάδα και τελειώνει με την Αγία Τριάδα. Οι κανόνες των εορτών και των αγίων της Εκκλησίας μας τελειώνουν με ύμνο στην Αγία Τριάδα (το «Δόξα Πατρί…») και στην Παναγία μας (το «Καί νυν και αεί…»).
Το δόγμα της Παναγίας Τριάδος, όπως είναι το σπουδαιότερο απ᾽ όλα τα δόγματα της πίστης μας, έτσι είναι και το περισσότερο ακατάληπτο στο περιορισμένο ανθρώπινο πνεύμα μας. Γι᾽ αυτό και οι μεγαλύτεροι αγώνες που δόθηκαν στην παλαιά Εκκλησία ήταν για το δόγμα της Αγίας Τριάδος και για τις αλήθειες που συνδέονται άμεσα με το δόγμα αυτό.

ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ Επισκόπου Κάλλιστου Ware

«Όταν προσεύχεσαι», έχει σοφά ειπωθεί από έναν Ορθόδοξο συγγραφέα στη Φιλλανδία, «εσύ ο ίδιος οφείλεις να σιωπάς...
Εσύ ο ίδιος οφείλεις να σιωπάς, άφησε να μιλήσει η προσευχή σου».Το να πετύχεις τη σιωπή, είναι το πιο δύσκολο, το πιο αποφασιστικό απ’ όλα τα πράγματα στην τέχνη της προσευχής. Η σιωπή δεν είναι απλώς αρνητική - μία παύση δηλαδή ανάμεσα στις λέξεις, μια χρονική διακοπή του λόγου - αλλά, όταν την καταλάβουμε σωστά, είναι πολύ θετική: είναι μια στάση προσεχτικής εγρήγορσης, επαγρύπνησης και πάνω απ’ όλα προσοχής ν’ ακούσουμε. Ο ησυχαστής, δηλαδή ο άνθρωπος που έχει πετύχει την ησυχία, την εσωτερική ηρεμία η σιωπή, είναι ο κατ’ εξοχήν προετοιμασμένος ν’ ακούει. Ακούει τη φωνή της προσευχής μέσα στη δική του καρδιά και καταλαβαίνει ότι αυτή η φωνή δεν είναι η δικιά του αλλά κάποιου Άλλου που μιλάει μέσα του.
Η σχέση ανάμεσα στην προσευχή και στη σιωπή θα γίνει πιο κατανοητή αν εξετάσουμε τέσσερις σύντομους ορισμούς. Ο πρώτος είναι από το Συνοπτικό Λεξικό της Οξφόρδης (The Concice Oxford Dictionary), που περιγράφει την προσευχή ως «ιερή αίτηση προς το Θεό... τύπο που εφαρμόζουμε για να προσευχόμαστε». Η προσευχή θεωρείται εδώ σαν κάτι που εκφράζεται με λέξεις και πιο συγκεκριμένα σαν μια πράξη αίτησης προς το Θεό να μάς παραχωρήσει ορισμένα οφέλη. Ακόμα λοιπόν βρισκόμαστε στο επίπεδο της εξωτερικής μάλλον παρά της εσωτερικής προσευχής. Λίγοι ανάμεσά μας μπορούν να μείνουν ικανοποιημένοι από έναν τέτοιο ορισμό.
Ο δεύτερος μας ορισμός, που προέρχεται από ένα Ρώσο στάρετς του περασμένου αιώνα, είναι πολύ λιγότερο εξωτερικός. «Στην προσευχή», λέγει ο επίσκοπος Θεοφάνης ο Ερημίτης (1815-94), «το πρωταρχικό είναι να σταθείς μπροστά στο Θεό με το νου στην καρδιά, και να συνεχίζεις να στέκεσαι μπροστά Του ακατάπαυστα μέρα και νύχτα, μέχρι το τέλος της ζωής σου».

Η εμφάνιση της Παναγίας στον Όσιο Σέργιο του Ραντονέζ το 1388 μ.Χ.

Άγιος Σέργιος του Ραντονέζ ο Θαυματουργός – Εορτάζει στις 25 Σεπτεμβρίου
~ Μια μέρα ο όσιος Σέργιος του Ραντονέζ προσευχόταν, κατά τη συνήθειά του, μπροστά στην εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Αφού προσευχήθηκε θερμά και έψαλλε τον Ακάθιστο Ύμνο, κάθισε για λίγο να αναπαυτεί, οπότε λέει ξαφνικά στο μαθητή του Μιχαία:
-Παιδί μου, μείνε άγρυπνος και νηφάλιος, γιατί πρόκειται να δεχτούμε μια θαυμάσια και φοβερή επίσκεψη.
Κι ενώ ακόμη μιλούσε, ακούστηκε μια φωνή:
-Η Υπεραγία Θεοτόκος έρχεται!
Μόλις το άκουσε αυτό ο Όσιος, έσπευσε προς την είσοδο του κελλιού του και ξαφνικά τον κάλυψε μια εκτυφλωτική ακτινοβολία, λαμπρότερη κι από τον ήλιο και είδε την Υπεραγία Θεοτόκο μαζί με δύο Αποστόλους, τον Πέτρο και τον Ιωάννη, να ακτινοβολούν με ένα ανέκφραστο φως. Μη μπορώντας να αντέξει σε ένα τόσο καταπληκτικό όραμα, ο Όσιος έπεσε στο έδαφος. Η Υπεραγία Θεοτόκος τότε τον έπιασε από το χέρι και είπε:
-Μη φοβάσαι, εκλεκτέ μου! Ήρθα να σε επισκεφτώ. Οι προσευχές σου για τους μαθητές και το μοναστήρι σου εισακούστηκαν. Μη στενοχωρείσαι, από τώρα και εμπρός θα ανθίσει! Και όχι μόνο όσο καιρό ζεις εσύ, αλλά και μετά την εκδημία σου στον Κύριο, εγώ θα είμαι κοντά στο μοναστήρι σου, θα καλύπτω πλούσια τις ανάγκες του, θα παρέχω τα απαραίτητα και θα το προστατεύω.
Και λέγοντας αυτά έγινε άφαντη. Εκστατικός ο Όσιος απ’ το φοβερό όραμα, παράμεινε για λίγο έμφοβος και έτρεμε. Αφού συνήλθε, σήκωσε τον τρομοκρατημένο μαθητή του, αυτός όμως έπεσε συγκλονισμένος στα πόδια του Οσίου λέγοντας:
-Για χάρη του Θεού, πατέρα μου, πες μου, τι θαυμάσιο όραμα ήταν αυτό;
Ο Όσιος που ήταν τόσο πλημμυρισμένος από χαρά ώστε το πρόσωπό του έλαμπε ολόκληρο, δεν μπορούσε να πει περισσότερα απ’ αυτά τα λόγια:
-Περίμενε λίγο παιδί μου· και η δική μου ψυχή δονείται απ’ το θαυμάσιο αυτό όραμα.
Στάθηκε για λίγο συνεπαρμένος ακόμη απ’ το όραμα και τελικά είπε:
-Παιδί μου, φώναξέ μου τον Ισαάκιο και τον Σίμωνα.
Κι όταν ο Ισαάκιος και ο Σίμων ήρθαν, τους διηγήθηκε καταλεπτώς όλα όσα συνέβησαν, πώς είδε την Υπεραγία Θεοτόκο μαζί με τους Αποστόλους και τις θαυμάσιες υποσχέσεις που τους έδωσε. Εκείνοι μόλις άκουσαν όλα αυτά πλημμύρισαν από χαρά και όλοι μαζί έψαλλαν μια Παράκληση στην Υπεραγία Θεοτόκο και δόξασαν το Θεό. Ο Όσιος παρέμεινε όλη νύχτα άγρυπνος, αναπολώντας το εξαίσιο όραμα.
(Το γεγονός αυτό έλαβε χώρα το 1388, τέσσερα χρόνια πριν την κοίμηση του Οσίου).
Η Θηβαΐδα του Βορρά, Πέτρου Μπότση, εκδ. 1985 σελ. 56-58
http://www.sostis.gr/

ΑΓΙΟΣ ΣΕΡΓΙΟΣ ΡΑΝΤΟΝΕΣ