Κάθε ορμή της επιθυμίας για το καλό συνοδεύεται, ήδη στο ξεκίνημα της κίνησής της, από ζήλο πυρωμένο σαν κάρβουνα αναμμένα.

ΛΟΓΟΣ ΙΖ  

Με ποια μέσα συντηρείται ή μυστική εγρήγορση της ψυχής. Πώς εισβάλλουν στην διάνοια ό ύπνος και ή ψυχρότητα, πού σβήνουν την άγια θέρμη της ψυχής και απονεκρώνουν την θεία επιθυμία της για πνευματικές και ουράνιες απολαύσεις.

Ο Εχθρός δεν έχει καμιά δυνατότητα να εμποδίσει όσους επιθυμούν το καλό, εκτός κι αν αυτοί οι ίδιοι δώσουν την ευκαιρία στην πολυμήχανη κακία του. Κάθε ορμή της επιθυμίας για το καλό συνοδεύεται, ήδη στο ξεκίνημα της κίνησής της, από ζήλο πυρωμένο σαν κάρβουνα αναμμένα. Αυτός ο ζήλος έχει την ιδιότητα να περιτειχίζει την ορμή της επιθυμίας, διώχνοντας μακριά της κάθε ενδεχόμενο εμπόδιο. Γιατί κατέχει μεγάλη δύναμη και μιαν άρρητη ισχύ, που μ' αυτήν οχυρώνει την ψυχή, ώστε να μην εξασθενεί ούτε να κλονίζεται από τις εφόδους των κάθε είδους δυσκολιών.

Η αρχική ορμή της ψυχής οφείλεται στην δύναμη της άγιας επιθυμίας. Η επιθυμία αυτή ανήκει στην ίδια την φύση της ψυχής, αφού κινητοποιείται από την θυμική δύναμη, η οποία ενυπάρχει φυσικά στην ψυχή. Η θυμική δύναμη έχει τοποθετηθεί εκεί φύσει από τον Θεό, για να περιφρουρεί τα όρια της φύσεως και να χρησιμοποιεί την δύναμή της ώστε να ε πληρώσει τον φυσικό πόθο της ψυχής, δηλαδή την αρετή. Χωρίς αυτήν, η αρετή δεν μπορεί να καλλιεργηθεί. Αυτή η δύναμη, λοιπόν, καλείται ζήλος.

Αυτή είναι που δίνει τον ζήλο στον άνθρωπο, παρακινώντας τον, φλογίζοντας τον, και κάποτε ενδυναμώνοντας τον ώστε να καταφρονήσει το σώμα και να μπορέσει να παραδώσει γεμάτος πεποίθηση τον εαυτό του στον θάνατο, μέσα σε τρομερούς πειρασμούς και βάσανα. Αυτή τον ενισχύει ώστε να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις του Αποστάτη, για να εκπληρωθεί αυτό που τόσο πολύ αγαπά η ψυχή.

Ένας άνθρωπος που έχει ενδυθεί τον Χριστό ονομάζει, κάπου στα κείμενά του, τον ζήλο αυτό «σκύλο» και«φύλακα του νόμου του Θεού», που είναι η αρετή. Η αρετή είναι η εκπλήρωση των νόμων του Θεού.

Για δύο λόγους εδραιώνεται αυτή η δύναμη του ζήλου, αφυπνίζεται και φλογίζεται ώστε να φρουρεί το σπίτι, και για δύο λόγους πάλι εξασθενεί, αποναρκώνεται και εξαλείφεται από την αμέλεια. Ο πρώτος λόγος της αφύπνισης και της έξαψης της είναι ο φόβος, που μπορεί να νιώσει κανείς για την αρετή που απέκτησε η γι' αυτήν που πρόκειται να αποκτήσει, στην περίπτωση που θα κλαπεί η θα καταστραφεί από κάποιο τυχαίο συμβάν. Ο φόβος αυτός ενεργοποιείται από την θεία Πρόνοια σε όλους τους αληθινούς καλλιεργητές της αρετής, ώστε να επαγρυπνεί η ψυχή με ζήλο διαρκή, και να μην αποκοιμηθεί.

Όταν λοιπόν ο φόβος, αυτός ο σκύλος, όπως λέγει ο Ευάγριος, κινητοποιηθεί μέσα στην ανθρώπινη φύση, θα είναι η μέρα και νύχτα φλογερός, σαν πυρωμένος κλίβανος, και θα την αφυπνίζει. Σαν το Χερουβείμ, είναι άγρυπνος διαρκώς και κοιτάζει ολόγυρά του. Θα έλεγε κανείς πως, κι ένα πουλί να περνούσε από κοντά του, αυτός θα ορθωνόταν και θα γαύγιζε με απερίγραπτη αγριότητα.

Όμως, ο φόβος υπέρ του σώματος είναι σατανικός. 'Όποιος έχει τέτοιον φόβο, έχει αμφιβολίες στην πίστη του για την Πρόνοια του Θεού. Έχει λησμονήσει πως ο Θεός μεριμνά γι' αυτούς που μεριμνούν για την αρετή, και φροντίζει πάντοτε για ο, τι τους αφορά.

Όπως είπε το Άγιο Πνεύμα δια στόματος του Προφήτη,«ὀφθαλμοὶ Κυρίου ἐπὶ δικαίους, καὶ ὦτα αὐτοῦ εἰς δέησιν αὐτῶν.», και «τὸ ὄνομα κυρίου τῶν φοβουμένων αὐτόν». Και αλλού λέγει ο Προφήτης, απευθυνόμενος τρόπον τινά εκ μέρους του Θεού σ' όσους καλλιεργούν την αρετή, «οὐ προσελεύσεται πρὸς σὲ κακά, καὶ μάστιξ οὐκἐγγιεῖ ἐν τῷ σκηνώματί σου.  ὅτι τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦἐντελεῖται περὶ σοῦ τοῦ διαφυλάξαι σε ἐν πάσαις ταῖςὁδοῖς σου·  ἐπὶ χειρῶν ἀροῦσί σε, μήποτε προσκόψῃς πρὸς λίθον τὸν πόδα σου·».

Επομένως, ο φόβος για την σωτηρία της ψυχής, για την περίπτωση που συμβεί στην αρετή κάποιο δυστύχημα και κλαπεί η ζημιωθεί με οποιονδήποτε τρόπο, είναι ένας Λογισμός ενάρετος και θείος. Η αγωνία αυτή και ο φόβος της ψυχής, ο τρόμος που βασανίζει τον νου με ανησυχία, προέρχονται από την Πρόνοια του Θεού.

Η δεύτερη αιτία της ισχύος και της έξαψης του ζήλου, που ο Ευάγριος τον παρομοιάζει με σκύλο, είναι ο αυξανόμενος πόθος της ψυχής για αρετή. Όσο μεγαλύτερη είναι η επιθυμία της ψυχής γι' αυτό που αγαπά, όσο ισχυρότερος είναι αυτός ο θείος λογισμός, τόσο περισσότερο διεγείρεται ο φυσικός ζήλος.

Η άμβλυνση και η ελάττωση της επιθυμίας της ψυχής είναι η πρώτη αιτία της χαύνωσης και της ύπνωσης. Η δεύτερη είναι η είσοδος και η εγκατοίκηση κάποιου λογισμού αυτοπεποίθησης στην ψυχή του ανθρώπου, ο όποιος φαντάζεται τότε συχνά, πλήρης πεποιθήσεως, πως δεν υπάρχει τίποτε επιβλαβές, τίποτε που να πρέπει να φοβάται. Την ίδια αυτή στιγμή πετά μακριά του την πανοπλία του ζήλου και γίνεται σαν σπίτι αφρούρητο, όπου ο σκύλος έχει εγκαταλείψει την σκοπιά του και κοιμάται.

Αυτός ο λογισμός είναι η αιτία, που οι περισσότερες πνευματικές οικίες λεηλατούνται, δηλαδή αμαυρώνεται η καθαρότητα της φλόγας της άγιας γνώσης μέσα στην ψυχή. Και για ποιόν λόγο αμαυρώνεται, αν όχι επειδή κάποιος λεπτεπίλεπτος λογισμός κενοδοξίας εισέρπει στην ψυχή του ασκητή, η επειδή αυτός έχει την τάση να μεριμνά υπερβολικά για τα του σώματος, η έχει συχνές συναντήσεις με τον κόσμο;

Όταν ο αγωνιστής συναινεί σε συναντήσεις με τον κόσμο, και ιδίως με γυναίκα, η ψυχή του αμέσως ατονεί. Αλλά κι αν συναντήσει πολλούς ανθρώπους, η ψυχή πειράζεται αναπόφευκτα από την κενοδοξία. Εν συντομία, όποτε ο πηδαλιούχος νους συναντά τον κόσμο, μοιάζει με κυβερνήτη που, ενώ ταξιδεύει ήρεμα στην θάλασσα, με ούριο άνεμο να τον φυσά προς το λιμάνι, πέφτει έξαιφνης σε ύφαλο.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ, Ασκητικά Τόμος Β3 Λόγοι ΙΒ΄-ΜΑ΄σελ,48-52